Zientziaren Giltzak Elkartea (ZGE), aberasteko asmorik ez duen Elkartea da, eta bere helburua kultura zientifikoa Ondarroan eta bere inguruan zabaltzea da.
Garai hauetan eta gertatzen ari den guztiarekin argi dago gauzek ez dutela lehen bezala funtzionatzen eta gero eta okerrago goazela. Ongizate Estatua eraikitzearekin batera zetorren itxaropena zulatu den globoa da, eta oso konponbide zaila du, ez baitago ezer zuzentzeko borondaterik, eta berandu eta gaizki iristen garelako arazoen konponbidera. Ustelkeria politikoa eta gobernuen lege demokratikoak merkatu oligopolistek (Lex Mercatoria) ezartzen dizkiguten legeen mende egotea dira oztopo nagusiak.
Euskaldunok ez dugu egin, eta ez gara ari orain dela berrogei urte hasi behar genukeena egiten. Duela hogei bat urte, aukera historikoa izan genuen Eusko Ikaskuntza garapen iraunkorraren eta klima-aldaketaren aurkako borrokaren inguruan egiten ari zen lanen inguruan onartzeko. Ekimen hartan 200 profesional baino gehiago bildu ziren Euskal Herriko Estrategia Iraunkorra egiteko.
Beste helburu batzuk ere bazituen, Plan Prospektibo Estrategikoak aurre egin nahi zien klima-aldaketak eragindako inpaktu larri eta atzeraezinei, XX. mendearen erdialdean hasi baitzen, eta, dakigun bezala, XXI. mendearen hasieratik pixkanaka areagotzen joan da.
Ekimen ezin hobe hori Ardantzaren Eusko Jaurlaritzak bertan behera utzi zuen, bere gobernuak bultzatzen zuen kapitalismo neoliberalaren eta, era berean, klima- aldaketaren negatibismoaren aurka egiten zuelako. Eusko Jaurlaritzak eredu kapitalista amerikarra bezalakoa nahi zuen. Hain zuzen, erregai fosilen alde, osasun publikoa pribatuaren aurrean hondatzearen alde egindako apustuak barne hartzen zituena, gaur egun ere egiten duen bezala. Orain ordaintzen ari garen akats tamalgarria, gure sistema sozioekonomikoa hondatu eta gainbeheratu duena.
Darwinek duela mende eta erdi adierazi zuenez, «ez dira bizirik irauten duten adimentsuenak edo indartsuenak, aldaketetara hobekien egokitzen direnak baizik». Gaur egun, herrialdeen erronka zailenetako bat da gure erresilientzia-mailak hobetzea, gertatzen zaizkigun aldaketei arrakastaz aurre egiteko. Aldaketa horiek klimatikoak, sozialak, demografikoak, garraioak, osasuna, energia, ura, elikadura, hezkuntza, teknologikoak eta ekonomikoak dira. Klima-aldaketa da guztietan larriena, gure zibilizazio osoaren existentzia bera arriskuan jartzen baitu.
Lehenbailehen egokitu behar dugu Lurra planetak jasaten dituen aldaketa atzeraezin handietara, gure bizitzari eusten dion planeta bakarra baita. Konferentzian konponbideei buruz hitz egingo dugu, baina aurreratu nahi dizuet horiek ez digutela eragotziko sufritzea eta garesti ordaintzea horregatik.
Donostian jaio zen. Industria-ingeniari gisa lizentziatu zen Nafarroako Unibertsitatean, eta Prospektiba Analisian eta Plangintza Estrategikoan espezializatu zen. Zientzia hori geroago Prospektiba Estrategikoa izenez ezagutuko zen.
Hasieratik, Juanjo Gabiñak bere sustapenean eta garapenean kolaboratzen du Hugues de Jouvenel eta Michel Godetekin batera.
Era berean, etorkizun posible, egingarri eta desiragarri bat eraikitzeko etengabeko kezkak garapen iraunkorrak aldez aurretik aukeratzen dugun etorkizun onerako prestatzeko izango lukeen garrantzia eta garrantzia ezagutzera eraman zuen.
Mundu mailako lehen prospektibista izan zen, Prospektiba Estrategikoa Iraunkortasunarekin, Berrikuntzarekin eta Lehiakortasun Estrategikoarekin konbinatzen dituen metodologia berri bat aplikatzen. Gaur egun SWPI-rekin (Sustainable World Prospektive Institute, www.swpi.eu ) elkarlanean jarraitzen du.
Juanjo Gabiñak paper aktiboa du nazioarteko mailan analisi prospektiboen eta plangintza estrategikoko metodoen hedapenean. Hogei urtez, bere estratega gisa egindako lana Garapen Iraunkorreran zentratu da beti, Klima Aldaketara goiz egokitzeko, 2022an azken fasea hasi zen luzeko krisi klimatikotik ateratzeko bidea bilatuz.
Juanjo Gabiña ingurumen ingeniaria ere bada eta hizlari nekaezina da gure etorkizunean eragina duten gaien inguruan. Plangintza estrategikoan aditutzat jotzen da, maila korporatiboan zein instituzionalean, klima, energia, boterearen genealogia, desberdintasun soziala, pobrezia, ura, elikadura, garraioa, hezkuntza, garapen iraunkorra, gobernantza, etab.
Beste aldetik, liburu, artikulu eta hitzaldi ugariren egilea. Lurraldearen Antolamenduari eta Prospektiba Estrategikoari eta etorkizuneko ikuspegi iraunkorrei buruzko lanak aipatu behar dira: "El Futuro Revisitado" eta "Prospectiva y Ordenación del Territorio". Bi liburu hauek Prospektiba Estrategikoari buruzko oinarrizko liburutzat hartzen dira.
Azkenik eta idazle gisa, bere eleberriek era askotako gaiak jorratzen dituzte, futuristak zein historikoak: 1489 El mapa vasco del Nuevo Mundo (Ediciones Beta, 2022); 2025 El Algoritmo del Big Brother (Ediciones Beta, 2023); 346 a.C. La hija de Aristóteles (Ediciones Beta, 2024) eta 352 d.C. Baskonia o el retorno del guerrero a Iruña-Veleia (hurrengo argitalpena). Liburu guztiak Elkarrek banatzen ditu.
Bakterioak ikustezinak diren zelula bakarrez osatutako izakiak dira. Munduan mota ezberdinetako milioika bakterio daude. Egindako kalkuluek diote munduan nonilioi bakterio bizi direla (hau da, 1 eta 30 zero jarraian). Beraiek sailkatzeko hainbat irizpide erabiltzen dira: tamaina, itxura, hazteko modua, beharrizanak,…
Mikroorganismo horietako asko kaltegarriak dira eta gizakiengan zein animaliengan infekzioak eta gaixotasunak eragiten dizkie. Bakterio patogeno horiek kalte hori sortzeko modu ezberdinak dituzte. Baina, zorionez, beste bakterio asko kalterik ez dute sorrarazten, gizakiarentzako onuragarriak dira bitaminak ekoizten dituztelako, elikagaiak digeritzen laguntzen dutelako edo beste mikroorganismo patogenoetatik babesten gaituztelako, besteak beste. Azken hauek gure mikrobiotako bakterioak dira, gurekin bizi direnak lagun moduan, eta gizakiaren eta bakterioen artean erlazio komentsala sortzen da, bientzako mesedegarria dena.
Gorputzean ditugun bakterioak pisatuko bagenitu 1-2 kiloren artean pisatuko lukete. Gure barruko bakterioez gain, bakterioen beste talde garrantzitsu bat da ingurumenean daudenak; hauek energia sortzen dute edo ingurumenean dauden hondakin organikoak eta toxikoak deuseztatzen laguntzen dute. Nekazaritzan ere oso baliogarriak dira, landareen izurriteak kontrolatzen edo landare lekadunei elikagaiak emanez. Elikagaigintzan ere asko erabiltzen dira, gazta, ozpina edo yogurta sortzeko.
Sarritan bakterioen ospe txarra nagusitzen da bakterio patogenoek edo kaltegarriek sorrarazitako gaixotasun infekziosoak direla eta. Gainera, batzuetan horien ondorioz heriotzak sorrarazi dezakete. Baina argi dagoena da, lagunak diren bakterioak irabazten dutela, etsaiak diren bakterioak gutxiengoa baitira. Pentsatu beharra dago bakteriorik gabe ezingo ginatekela bizi eta mundua beste modu batekoa izango litzatekeela. Auskalo nolakoa!
Miren Basaras Ibarzabal doktorea, Mikrobiologiako irakasle titularra da Euskal Herriko Unibertsitatean. Medikuntzako graduan 30 urte baino gehiago klaseak ematen ditu eta baita Mikrobiologia eta Osasuna masterrean ere.
EHUko COVID arduraduna izan da eta EHUko agente biologikoen ikerketerako Etika Batzordeko batzordeburua da.
Bere ibilbide profesionalean Mikrobiologiarekin erlazionatutako gai ezberdinak jorratu ditu: birusen presentzia minbizi ezberdinetan, birus berrien analisia, txertoen erabileraren garrantzia, botikekiko erresistentzia,… Horri buruzko hainbat artikulu zientifiko argitaratu ditu eta hainbat tesi doktoral zuzendu ditu.
Dibulgazio mailan, hitzaldi ugari eman ditu zientzia eta, bereziki, mikroorganismoen ezagutza kaleratzeko. Komunikabide ezberdinetan parte hartu du zientzia kaleratzen eta, egun, Radio Euskadiko Hagase La Luz saioan parte hartzen du gurekin bizi diren mikroorganismoak, gure mikrobiota, irakasten.
2021ean Radio Bilbaoren eta Ser katearen bikaintasun saria jaso zuen eta, 2023an Bilboko Mediku Zientzien Akademiako Biologiako ohorezko saria ere. Estatu mailan, Biologiako Dekanoen Estatuko konferentziak bere lana aintzatetsi zuen 2021ean.
Gaur egun antibiotikoen erabilera arrunta eta hedatua den arren, ez dugu ahaztu behar baliabide mugatu bat direla eta, ondorioz, neurriz eta modu egokian erabili behar ditugula. Horretarako, antibiotikoak zer diren, nola funtzionatzen duten eta zergatik diren mugatuak ulertzea ezinbestekoa da.
Hitzaldi honetan, antibiotikoen aurkikuntzaz, antibiotikoek bete beharreko ezaugarriez eta funtzionamenduaz aritzeaz gain antibiotikoekiko erresistentziez ere arituko gara. Erresistentzia horiek nondik datozen eta nola heda daitezkeen jorratuko dugu arazo horren di- mentsioaz ohartzeko. Izan ere, antibiotikoen aurkako erresistentziek gaur egun infekzioak tratatzeko ditugun terapien eraginkortasunaren galera ekar dezakete.
Munduko Osasun Erakundeak aditzera eman duenez, antibiotikoen aurkako erresistentzien gorakada osasun publikoa larriki mehatxatzen duen arazoa da,gaur egungo medikuntzaren oinarri oinarrian dauden eskuhartzeak zalantzan jartzen dituena. Ondorioz, mehatxu horri aurre egiteko ditugun baliabideak eztabaidatuko ditugu azkenik, etorkizunean ere antibiotikoak erabiltzen jarraitzeko aukera izan dezagun.
Lide Arana Urbieta (Donostia, 1984) Biokimika eta Biologia Molekularrean lizentziatua da. Biomedikuntza eta Biologia Molekularra Masterra egin ondoren, 2012an doktoratu zen Euskal Herriko Unibertsitateko Zientzia eta Teknologia Fakultatean.
2013tik Lipido Solidozko Nanopartikulak garatzen dihardu eta 2018tik antibiotikoekiko erresistentzien aurkako ikerketa proiektuetan parte hartu du ikerlari moduan. Bestalde, 2011tik Euskal Herriko Unibertsitateko hainbat gradutan Biokimikaren alorreko irakasgai desberdinetako irakaslea izan da eta 2021etik Kimika Fakultateko Kimika Aplikatua Saileko irakaslea da.
Nazioarteko ikerketa aldizkarietan artikuluak argitaratzeaz gain, liburu kapituluak eta dibulgazio artikuluak ere argitaratu ditu aldizkari eta egunkari desberdinetan.
Adimen artifizialaren eskutik, pertsona eta makinen arteko harremana aldatzen ari da oso azkar, hizkuntzari lotutako tresnen bidez batez ere. Iragarpen katastrofikoak egin dira, tartean makinek adimentsu bihurtu eta gure zibilizazioa deuseztatuko dutela.
Gehiegikeria horietaz aparte, euskaldunok baditugu aparteko kezkak: Adimen artifiziala euskaraz arituko da? Hala bada ere, euskal kulturaren jakitun izango da? Hitzaldian GPT bezalako hizkuntza-ereduak nola eraikitzen diren eta euskaraz aritzea nola lortu aztertuko da, ikerkuntza eta elkarlanaren beharra aipatuz.
Bide batez halako ereduen mugak eta arazoak ere aipatuko dira, eta aurrera begirako ikerkuntza galderak.
Eibarren jaioa, 1990an lortu zuen Informatikako lizentziatura EHUko Informatika Fakultatean. Hurrengo ikasturtean 'Ezagutzan oinarritutako sistemak' masterra (Master of Science KBS) egin zuen Edinburgheko Unibertsitatean. 1999an Informatikako doktore titulua lortu zuen EHUn. Tesian kontzeptuen arteko erlazioak automatikoki antzemateko metodo bat asmatu zuen.
Gaur egun EHUko HiTZ Hizkuntza Teknologiako Zentroaren zuzendaria da (hitz.eus) eta irakasle osoa Informatika Fakultatean (EHU). Adimen Artifiziala eta Hizkuntza Teknologia katedraren arduraduna ere bada. Parekoen ebaluazioa jaso duten 200 nazioarteko artikulutik gora argitaratu ditu Hizkuntza Prozesamenduaren inguruan aldizkari eta kongresuetan. ACL elkarteko SIGLEXeko idazkari eta zuzendaria izan da. 12. edizioan dagoen Joint Conference on Lexical and Computational Semantics (*SEM) delakoaren kofundatzailea da.
Arloko kongresu eta aldizkari gorenetan errebisore eta alor burua izan da. Computational Linguistics, Transactions of the ACL eta Journal of Artificial Intelligence Research aldizkarietako batzorde editorialeko kide izan da. Hiru Google Award jaso ditu, eta artikulu hoberenaren bost sari edo mentzio.
Bere zuzendaritzapean egindako tesiek Sociedad Española para el Procesamiento del Lenguaje Natural (SEPLN) eta European Association for Artificial Intelligence (EurAI) elkarte zientifikoen tesi hoberenaren sariak jaso dituzte. Premio Nacional de Investigación en Informática delakoa jaso zuen, eta Association of Computational Linguistics elkarte zientifikoak dauzkan 80 Fellow-etako bat da.
Cuando nos asomamos al litoral y miramos al Mar Cantábrico pensamos que siempre ha estado igual, moldeando nuestras playas con el vaivén de sus olas. Y creemos que nada cambiará en el futuro y que seguirá haciéndolo durante generaciones.
Pero, ¿realmente esto ha sido así?
En esta conferencia responderemos a esta pregunta realizando un viaje en el tiempo a través de los últimos 130.000 años de la mano de la Geología. Descubriremos si el clima ha cambiado a lo largo de todo este tiempo y si ha tenido alguna consecuencia en las corrientes marinas y el desarrollo de nuestro litoral, afectando directamente a la vida de los seres humanos asentados en la costa. Incluso, lanzaremos una mirada al futuro para imaginarnos lo que se podrán encontrar nuestros descendientes en los próximos siglos.
Blanca Martínez Geologian lizentziaduna eta doktorea da Euskal Herriko Unibertsitatean (EHU). Gaur egun, Aranzadi Zientzia Elkarteko Geologia Saileko kide aktiboa da, Espainiako Sociedad Geologica-ko diruzaina, Emakumeen eta Geologia Batzordeko koordinatzailea eta GEODA Geologia Zabaltzeko Batzordeko lehendakariordea, biak Sociedad Geológica-koak.
Ikerketa-arloan, ur-inguruneen berreraikuntza paleoingurumenekoetan espezializatu da, mikrofosilak erabiliz. Eta dibulgazio-arloan, Espainiako Geologia eta Meatzaritza Institutuko (IGME-CSIC) Kultura Zientifikoaren eta Berrikuntzaren Unitateko teknikaria izan da, eta Geolodía proiektuaren koordinazio-taldeko kide da.
2012tik, 40 txango, hitzaldi eta dibulgazio-tailer baino gehiago egin ditu, 7 bideojoko didaktiko, eta 15 komunikazio baino gehiago idatzi ditu Geologiaren dibulgazioari buruzko biltzarretan. Nabarmentzekoak dira Naukas Bilbaon 2019an eta 2022an parte hartu izana, Pint of Science Bilbao 2018an eta Pint of Science Donostia 2023an, bai eta Radio Euskadiko “La mecánica del caracol” programan, 2018tik 2021era, eta UPV/EHUko Kultura Zientifikoaren Katedraren Kultura Zientifikaoren Koadernoan, 2021etik gaur arte.
En esta charla demostraré por qué y cómo el aprendizaje de la lectura se basa en la sensibilidad de nuestro cerebro a eventos auditivos rítmicos, sean lingüísticos, o no.
Me basaré en los resultados de nuestra investigación que muestran que la sincronización entre los ritmos de las ondas cerebrales y los ritmos del habla durante la infancia es clave para permitir un desarrollo típico de los procesos fonológicos implicados en la adquisición de la lectura.
En base a esto, mostraré cómo se pueden trasladar estos hallazgos científicos a la práctica a través de herramientas digitales que hemos desarrollado.Estas herramientas sirven para facilitar la detección precoz y la reeducación de las dificultades de procesamiento fonológico y rítmico para mitigar las dificultades del aprendizaje de la lectura y mejorar la vida de las personas que sufren de ellas.
Marie Lallier (Blois, Frantzia, 1982) 2009an Grenobleko Unibertsitatean doktoratu zen. Ondoren portaera eta neuroirudi-tekniketan (EEG, MEG) eta adin guztietako diseinuetan espezializatu zen Erresuma Batuan (Bangorreko Unibertsitatean, Gales). Gaur egun Ikerbasque ikertzailea da Donostiako Basque Center on Cognition Brain and Language-n (BCBL). Han, hezkuntzaren neurozientziari eta garapenaren nahasteei buruzko ikerketa-taldearen buru da.
Bere ikerketaren bidez, hobeto ulertu nahi ditu hizkuntzaren garapenaren eta irakurketaren nahasteen oinarri neurokognitiboak, eta horiek arindu ditzaketen faktoreak identifikatu nahi ditu, hala nola elebitasuna edo musika.
Ikerketak egiteko, hainbat teknika erabiltzen ditu (jokabide-metodoak, begi-mugimenduak, erresonantzia magnetikoa, elektroentzefalografia eta magnetoentzefalografia) eta diseinuak (zeharkako, luzetarako eta esku-hartzeko azterlanak) helduentzat eta haurrentzat, bai elebidunak bai elebakarrak eta hizkuntza-garapenaren (TEL) edo irakurketaren (dislexia) asaldura duten edo ez duten.
Horrez gain, bere taldeak ahalegin handia egiten du aurkikuntza zientifikoak eremu klinikoetara eta hezkuntza-eremuetara eramateko, gizarteari mesede egiteko.
Azken 15 urteetan, eragin handiko nazioarteko aldizkarietako 57 artikulutan eta liburuetako hiru kapitulutan islatutako produktibitate zientifiko handia erakutsi du. 2022an, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Nagusiak Espainiako 5.000 zientzialari nabarmenetako bat dela onartu du. Nazioartean, Expertscape-k dislexiari buruzko munduko ikerketan aitzindari diren emakumezko 20 zientzialari onenen artean sailkatzen du. Azkenik, joan den hilean Giza Zientzietako ikertzaile gazteei zuzendutako Alcalako Doktorearen saria eman zioten, hezkuntzaren eta garapenaren neurozientzia kognitiboaren eremu zientifiko eta aplikatuetan izandako ibilbide bikaina aitortuta.
Una de las ideas fundamentales de la teoría de la Relatividad Especial de Einstein es la existencia del espaciotiempo; un ente que, como su nombre indica, unifica el espacio y el tiempo en un mismo concepto. La extensión de la Relatividad al estudio de la gravedad llevó a Einstein a postular que este espacio-tiempo debía ser maleable y deformable en respuesta a la presencia de materia en el universo.
Un análisis minucioso de estas ideas conduce a la conclusión de que movimientos violentos de objetos masivos podrían generar perturbaciones en el tejido mismo del espacio-tiempo que se propagan de manera análoga a las ondulaciones en la superficie del agua cuando se arroja una piedra en un estanque. Estas ondulaciones se conocen como ondas gravitacionales.
LIGO (Laser Interferometry Gravitational waves Observatory) detectó por primera vez la presencia de este tipo de ondas en el espacio-tiempo mismo. Más recientemente la colaboración NANOGrav (North American Nanohertz Observatory for Gravitational Waves) ha hecho públicos unos datos en los que se evidencia la existencia de un conjunto de ondas gravitacionales de frecuencia considerablemente más baja. Estas observaciones marcar un hito en la historia de la física y abren el camino para poder observar el universo desde una nueva perspectiva completamente nueva.
En esta charla hablaremos de que son las ondas gravitacionales, como las detectamos y que información podemos extraer de dichas observaciones.
A Coruñan jaio zen, 1972an. 1989an, Santiagora joan zen Zientzia Fisikoen karrera hasteko. 1989tik 1994ra, fisika-ikasketak egin zituen Oinarrizko Fisika espezialitatean; udako egonaldiak egin zituen Kanarietako Astrofisika Institutuan, Darmstadt-eko (Alemania) ioi astunen azeleragailuan eta Suitzako CERNen. 1994an urtebetez ikasi zuen Sheffieldeko Unibertsitatean (Erresuma Batua) Erasmus programaren beka batekin.
Santiagora itzultzean, Fisikako ikasketak amaitu eta Ikasketak Bukatzeko Lehen Sari Nazionala lortu zuen. 1996an, Lizentziaturako Sari Berezia lortu zuen Santiagoko Unibertsitateko Partikulen Fisika departamentuan tesina aurkeztu ondoren.
1996an, Barrié Fundazioaren bekaduna, doktoretza-ikasketak hasi zituen Tuftseko Unibertsitatean, Bostonen (AEB) Kosmologia espezialitatean. 2001ean, doktore-titulua lortu zuen, Alexander Vilenkin irakaslearen zuzendaritzapean, «Topological defects and ultra-high energy cosmic rays» izeneko tesia defendatu ondoren. Urte horretan bertan hasi zen doktoratu ondoko lehen kontratua Department of Applied Mathematics and Theoretical Physics taldean, Stephen Hawking irakasleak zuzentzen duena Cambridgeko Unibertsitatean (Erresuma Batua).
2003an, New Yorkera (AEB) joan zen bizitzera, kosmologian ikertzen jarraitzeko, James Arthur Posdoctor Fellow-en sailean New York Unibertsitateko Fisika sailean, Gia Dvali irakaslearen taldean. 2006an, Assistant Professor izateko lanpostu iraunkorra lortu zuen Tufts Unibertsitateko Department of Physics and Astronomy. 2012. urtean lortu zuen Associate Professor sustatzea.
2012. urtean, Ikerbasque Fundazioak Ikerbasque Professor gisa kontratatu zuen eta EHU-UPVko Fisika Teorikoaren Sailean hasi zen lanean. Early Universe Cosmology Group-eko burua da EHUn. Taldeak kosmologian egiten du ikerketa, batez ere grabitazio-uhinen arloan. Gaur egun, taldeko kideak nazioarteko hainbat lankidetzatan daude sartuta: NANOGrav (North American Nanohertz Observatory for Gravitational Waves), LISA (Laser Interferometer Space Antena) eta Consortium eta E.T. (Einstein Telescope) besteak beste.
«Zenbaterainokoa da zientziaren eta maskulinitatearen arteko lotura historikoa?», itaundu zuen Evelyn Fox Keller fisikari eta epistemologo feministak Reflexiones sobre género y ciencia liburuan, 1985ean. Galdera horri erantzuteko, zientziaren historian garrantzitsuak diren bi momentutan jarri zuen fokua, Grezia klasikoan eta Aro modernoan, eta zientzia-sistema klasikoak eta modernoak genero-sistemekin dituzten elkarreraginak aletu zituen. Hitzaldi honetan,Fox Kellerren analisi horretatik abiatuko naiz argudiatzeko matematikaren eta maskulinitatearen artean ere lotura historiko sendoak daudela. Gainera, matematikak moketipoa gizon zuri eta klase ertain-altukoa dela.
Matematika-hezkuntzan aurki daitezkeen genero-dinamikez jardungo dut hurrena. Horretarako, matematika, hezkuntza eta generoa gurutzatzen diren lekuen berri eman nahi duten lau ibilbide zirriborratuko ditut:
Lehenengo ibilbidearen bitartez, matematikak hezkuntza-sisteman duen pribilegio posizioa ezaugarrituko dut, gainerako diziplinekiko botere-harremanetan sakonduz eta horrek ikasleengan eta hezitzaileengan dituen ondorioak aztertuz.
Bigarren ibilbidean, matematika-hezkuntzarekin lotutako genero-estereotipoak aletuko ditut, eta horiek ikasleengan zein hezitzaileengan duten inpaktuan sakonduko dut.
Hirugarren ibilbidean, matematika-ikasgelan dauden partaidetza eta harreman-ereduak konparatuko ditut, matematika-ikasleen parte-hartzea oztopatu edo, kontrara, sustatu dezaketen elementuak identifikatu asmoz.
Laugarren ibilbidean, hutsegitea kudeatzeko moduek matematika-ikasleen konfiantzan nola eragiten duten aztertuko dut, porrotaren erabilera produktiboak ikasle nesken konfiantza hauspotzeko eskain ditzakeen aukerak esploratuz orobat.
Hitzaldiari bukaera emateko, lau ibilbide horiek osatzen duten kartografiatik eratorrirako gako batzuk proposatuko ditut, hausnarketarako eta eraldaketarako balio dezaketelakoan.
Uzuri Albizu Mallea (Munitibar, 1989) matematikan lizentziatua da. Hiru master ikasi ditu: Matematikaren didaktikan masterra eta Bigarren hezkuntzako irakaskuntza masterra Granadako unibertsitatean, eta Ikasketa feministak eta generokoak masterra Euskal Herriko Unibertsitatean.
Bigarren Hezkuntzan matematika irakasten aritua da, baina 2015etik Euskal Herriko Unibertsitatean egiten du lan, Gasteizko Hezkuntza Fakultatean. Bertan, Lehen Hezkuntzako Graduko ikasleei matematika eskolak ematen dizkie.
Zientziaren dibulgazioan ere aritu da azken urteotan. Batetik, Gasteizko Hala Bedi herri-irratian, Sueltala Olla magazineko “Cienciay pensamiento crítico” atala gidatu zuen 2018 eta 2021 bitartean, Estitxu Villamor fisikari eta ekintzaile ekologistarekin batera. Bestetik, Berria egunkarian zientziarekin eta feminismoarekin lotutako iritzi artikuluak ere idatzi zituen urte horietan zehar, Villamorrekin eskuz esku hemen ere.
Diziplinartekotasuna da Uzuriren ibilbide akademikoaren ezaugarri behinenetako bat. Diziplinarte horretatik ondu du, hain zuzen, 2023ko uztailean defendatutako doktore tesia, “Matematika, hezkuntza eta generoa gurutzatzen diren lekuak: ahots feministek lagundutako kartografia bat” izenburupean.
Neurologia eta Neurofisiologia Zerbitzuko burua, Donostia Unibertsitate Ospitalea 2017ra arte; EHUko Medikuntzako katedradun emeritua (Neurologia); Euskadi Ikerketa Saria, 2014ko zientzia eta teknologia modalitatean; irakaskuntzan eta ikerketan Elkargoko Medikuntzako Erakundearen ibilbide profesionalaren saria, 2016an; Jakiundeko kidea eta Ikerbaskeko patronoa (2016/2020); Ilundain Fundazioko eta Aubixa Fundazioko lehendakaria (2017-2022).
La neurología es una especialidad médica que se encarga del estudio de los pacientes con enfermedades del sistema nervioso central, periférico y del músculo. Es una especialidad parcialmente diferente a la psiquiatría y conviene conocer cuándo acudir a uno u otro especialista.
Es conveniente que todas las personas tengan algunos conocimientos de neurología. Todos perdemos memoria con la edad, pero ¿cuándo debemos consultar por este motivo, y cuál es el riesgo de que podamos llegar a sufrir una demencia? ¿Podemos hacer algo para prevenir una demencia?
Hoy la atención del ictus es mucho más eficaz si se alcanza el hospital en las primeras 4 horas. Es importante conocer qué síntomas deben alertarnos para llamar al 112 y poner en marcha un código ictus.
Muchas personas en algún momento de su vida pueden sufrir dolores de cabeza o mareos. Cuáles son las causas y que puedo hacer yo en caso de tener alguno de estos síntomas. Lo mismo podríamos decir sobre el temblor o problemas de la marcha y del equilibrio.
La charla tratará sobre estos problemas y las preguntas que quieran hacer al terminar la exposición.
Tarragonako probintzian jaio zen eta Medikuntzan lizentziatu zen Nafarroako Unibertsitatean 1971n, eta unibertsitate berean doktoratu zen 1975ean.
Ibilbide profesional gehiena Gipuzkoan garatu du. 1975ean, Gipuzkoako osasun publikoko lehen neurologoa eta bakarra izan zen; hasieran, Medikuntza Saileko alboko kontratatu gisa, Arantzazu Egoitzan, gero EHU Donostia izendatu zutena. Harrezkero medikuntza, irakaskuntza eta ikerketa jarduerak bertan burutu ditu.
1977an, oposizioaren bitartez buru klinikoaren lanpostua lortu zuen eta 1992ko urtarriletik aurrera, neurologia eta neurofisiologiako zerbitzuburukoa. 42 urteko asistentzia-jarduerari esker, 110.000 gaixo baino gehiago artatu ahal izan ditu. Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) Medikuntzako irakaskuntza-unitatea 1979an sortu zenean, hasieran irakasle laguntzaile kontratatu gisa, 1987tik irakasle titular gisa, eta 2016. urtetik katedradun gisa, bere irakaskuntza-lanaren alderdi bat bete du medikuntzako ikasleekin. Gipuzkoako medikuen erdiek baino gehiagok neurologia-eskolak jaso dituzte lizentziaturan edo gradu-ikasketetan.
Gainera, graduondoko irakaskuntzan lan handia egin du, ez bakarrik ikastaro, master eta udako ikastaroetan, baizik eta bereziki neurologiako eta beste espezialitate batzuetako egoiliarren prestakuntzan (familiako medikuntza, barne medikuntza, errehabilitazioa, medikuntza intentsiboa, etab.). Zuzentzen duen zerbitzuko ia neurologo guztiak egoiliarrak izan dira aldez aurretik.
Egoiliarra izan zenetik, etengabe ikertzen aritu da. 1987an, Ilundain fundazioa sortu zuen Gipuzkoako neurologoekin, ikerketa kudeatzeko, eta fundazio horretako lehendakaria izaten jarraitzen du. 15 ikerketa-proiektu finantzatu eta 41 saiakuntza klinikoren ikertzaile nagusia izan da. 1974az geroztik Pubmed-en indexatutako 200 argitalpen baino gehiago ditu eta indexatu gabeko beste 150 argitalpen. 238 komunikazio aurkeztu ditu kongresu eta bilera zientifikoetan, 12 doktoretza-tesi zuzendu ditu eta beste 4 zuzentzen ari da.
Bi libururen egile bakarra da, bat familia medikuentzat (Neurologia praktiko orokorra) eta bestea paziente eta senideentzat (Neurologia. Paziente eta senideent zakogida). Beste 9 libururen zuzendari eta editorea eta zenbait libururen kapitulu batzuen egilea.
Neurologia eta Neurofisiologia Zerbitzuko burua, Donostia Unibertsitate Ospitalea 2017ra arte; EHUko Medikuntzako katedradun emeritua (Neurologia); Euskadi Ikerketa Saria, 2014ko zientzia eta teknologia modalitatean; irakaskuntzan eta ikerketan Elkargoko Medikuntzako Erakundearen ibilbide profesionalaren saria, 2016an; Jakiundeko kidea eta Ikerbaskeko patronoa (2016/2020); Ilundain Fundazioko eta Aubixa Fundazioko lehendakaria (2017-2022).