Geratzen al dira gaur egun esploratzailerik edo, era teknologizatu honetan, dana dago jadanik aurkituta eta esploratzailearen irudia guztiz zaharkituta? Maria Intxaustegik ez du horrela pentsatzen.

Mundu osoko itsas ondotik dabil itsasontzi hondoratuak ikertzen arkeologi lanetan eta neguero Antartikara eta austral ozeanora dijoa nabigatzen 115 urteko belaontzi batean kontinente zuriaren sekretuak aztertzeko.

Hitzaldi honetan alde batetik bere Antartikako azkeneko denboraldiari buruz hitz egingo digu eta bestetik, itsas ondoko sekretu batzuk kontatuko dizkigu, halanola, zer erlazio daukagun Euskal Herrian, Estatu Batuetako Floridan XVI. mendean hondoratutako ontziteri batekin.

Biografia

Maria Intxaustegi Donostian jaio zen eta itsaspeko arkeologoa, alturako patroia, urpekari profesionala eta espedizio gida da.

Bere tesiarekin "Habanako ontziola XVIIIgarren mendean" Cortes de Cadiz sari iberoamerikanoa irabazi zuen, bere ikerkuntzak beti itsasontziei buruz bideratu du eta bere azkeneko liburua "Anclas líticas en el País Vasco" Oxford-eko argitaletxe batek argitaratu dio.

Gure iragana ikertzen ez dagoenean seguraski itsasoa zeharkatzen egongo da belaontzietan, Antartikan aldaketa klimatikoa aztertzen edota Pazifiko ozeanoaren irlaren batean galduta.

Bizia itsasoan sortu zan eta bertan eboluzionatzen ari da ia 4,000 milioi urtetan zehar. Ondorioz, inon ere ez gure Planetan ez da horren bioaniztasun handirik ezta horren berrikuntza molekular, metaboliko, fisiologiko zein morfologikorik. Hemeretzigarren gizartean lehen itsasoaren ondoko ikerketa estazioak ezarri ziran Europan bioaniztasun hori ikertu ahal izateko, Ostenden, Arcachonen, Roscoffen, Napolesen, Plymouthen… eta Iparraldeko Getarian. Hemeretzigarren gizaldian kolera sortzen zuen bakterioa (Vibrio cholera) aurkitu zen eta bakterioen ikerketa-esparruan abiatu zen, hein handi batean bakterioen kultiborako erabiltzen hazi zen alga gorrietatik erauzitako agar agarrari esker. Ezarritako zenbait itsas estazio biologiko itsaso alboan isolaturik zeuden eraikinetan ezarri ziren, batzutan antzineko lazaretoetan.

EHU Plentziako itsas estazioa aldiz, 21garren gizaldian ezarri zen eta tuberkulosiaren aurka egiteko ospitale batean hartu zuen ostatu.

Zein da 3 gizaldi desberdinetan zehar antolaturiko ikerketa azpiegitura hauek lotzen dituen hari ezkutua? Zer nolako ikerketa burutu dute itsasoak dakartzan baliabide biologikoen azterketan, beraien bizi-iraupena bermatu duena? Zerbait baliotsua eta erakargarria egingo dute oraindik beharrezkoak izaten jarraitzen badute? Adibidez, badakizue itsasoan Vibrio espezie desberdinak bizi direla, beraien artean V. cholera, eta kolera itsasoz bidaiatutakoak Ondarroara ailegatu zen moduan Vibriosi desberdinak itsasotik gizakira salto egin dezaketena etorkizunean? Beharko dugu itsasoaren ikerketan jarraitu, itsasoko baliabide biologikoak bigilatuz, aztertuz eta modu sostengarrian ustiatuz. Zenbat Nobel saridun ezagutzen dituzu itsas organismoen ikerketan lan egin dutenak? Ba badira hainbat, eta etorkizunean gehiago izango dira!

Biografia

EHUko Irakasle Osoa da Zelulen Biologia arloan. Galesko Unibertsitateko (Erresuma Batua) Masterra Mikroskopia elektronikoan eta EHUko doktore europarra. Ingurumenaren Kutsadura eta Toxikologiako master graduko koordinatzailea 10 urtez.

Zelulen Biologia eta Ingurumen Toxikologia taldeko ikerlaria Plentziako Itsas Estazioan (PiE-UPV/EHU). Euskal Herriko, estatuko eta Europako 60 ikerketa-proiektutan parte hartu du. Bere ikerketak arrainen sexua desberdintzapenaren azterketa zelularrean eta molekularrean oinarritzen da. Disrupzio endokrinoaren biomarkatzaile molekularren aurkikuntzan aritzen da, batez ere xenoestrogenizitatea ikertuz. Hau da, kutsaduraren ondorioz arrain arrak zergatik emetzen diren, beraien testikuluetan arrautzak ekoizteraino, aztertzen du.

Idatzitakoen artean nabarmendu, 9 liburu-kapitulu, 8 ikerketa-artikulu aldizkari nazionaletan eta 67 nazioartekoetan. Zientziaren dibulgazio-jarduera biziki garatzen du euskaraz zein ingelesez. “European Marine Biological Resources Center, EMBRC-ERIC” Europako ikerketaazpiegituraren Espainiako nodoko zuzendaria da.

Hitzaldi honetan, euskal energia sistemaren erronkak aurkeztu eta Europako beste herrialdekoekin alderatuko dizkigute.

Erabakiak hartzeko unean gaude, baita erabaki hoien giltzarriak ere. Energiaren aurrezpena eta bere erabilera eraginkorraren garrantziaz ohartuko digute. Berriztagarrien panorama eta aukera desberdinak Euskal Herrian. Gure papera klima aldaketaren aurrean, inbertsioak erakartzerakoan, enplegu arloan berrikuntzak.

Biografia

Markinan jaio zen 1974an.

2016. urteaz geroztik, Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Iraunkortasun eta Ingurumen Saileko erakunde pu- blikoa den Energiaren Euskal Erakundeko zuzendari nagusia da. Hidrogenoaren Euskal Elkarteko lehendakariordea ere bada.

Azken etapa profesionalean, URA, Eusko Jaurlaritzako Uraren Euskal Agentziako zuzendari nagusia izan zen, eta lehenago, Ingurumen Azpiegituren zuzendaria eta Bizkaiko Foru Aldundiko Uren zuzendaria. EEEk arlo hauetan egiten du lan: eraginkortasun energetikoa, energia berriztagarriak, azterlanak, plangintza, nazioarteko eremua, hidrokarburoak eta baliabide geoteknikoak. Horrez gain, Bahía de Bizkaia Electricidad, Bahía de Bizkaia Gas, Cic Energigune, Bimep, Energiaren Clusterra, SHESA, CADEM eta gainerako elkarte eoliko fotovoltaikoen Administrazio Kontseiluetan parte hartzen du.

Saio honetan EHUko Zoologia eta Animali Zelulen Biologia saileko "Jokabidearen Ekologia eta Eboluzioa" ikertaldeak azken 30-25 urteotan egin dituen —eta oraindik egiten ari den— ikerketen aurkezpena eskaintzen da. Hastapenetan, Euskal Herrian bizi diren 27 saguzarren espezieen zerrenda finkatu eta banaketa aztertu ondoren, espezie horien kontserbazio-egoera finkatzeari ekin zitzaion. Horretarako,animalia hauek aztertzeko erabiltzen diren metodologia berezietan trebatu behar izan da; bai saguzarrak haien babeslekuetan eta ehiza eremuetan detektatzeko, bai eta zentso kuantitatiboak egiteko ere. Horien artean ditugu, teknika espeleologikoak, mendiko lanerako lanbro-sareak, harpa-sareak, ultrasoinuen grabazio eta identifikaziorako teknikak, infragorrizko bideograbagailuak, eta abar.

Ondoren, saguzarren biologian gako diren ekologia espaziala eta trofikoa aztertzeari ekin zitzaion, bereziki kontserbazioaren ikuspegitik lehentasuna zuten espezieen dieta eta habitat beharrizanak argitzea helburu. Horretarako, irrati-telemetriazko teknika eguneratuenak, eta saguzarren gorotzetan geratzen diren artropodoen hondakinak morfologikoki identifikatzeko teknikak konbinatuz, hainbat espezieren beharrizan oinarrizkoenak identifikatzea lortu zen, egun oraindik Europa mailan erreferentziazkoak diren makina bat ikerlan argitaratuz. Aldi berean, ultrasoinuen grabazio eta azterketan, eta argi infragorriz eta abiadura handitan bideograbazioa ahalbidetzen duten teknologian oinarrituta, animalion zentzumen-ekologia eta ehiza-jokabidean ere aurrerapen handiak egin ahal izan ditugu, besteak beste Europan ezagun den saguzar arrantzale bakarra aurkitzea ahalbidetuz.

Berritasun molekularrek eskeintzen dituzten aukerak profitatuz, azken hamarkadan dietaren azterketa genetikoari ekin zaio, eta honek askoz ere zehaztasun handiagoa eskeini du saguzarrek jaten dituzten intsektuei buruz; bereziki, saguzarrek kontsumitzen dituzten nekazaritza eta basogintzako izurriak identifikatzea ekarri du, bai eta azienden eta gizakiaren gaixotasunen bektore diren intsektuak ere. Lan honek, saguzarrek eskeintzen dituzten zerbitzu ekosistemiko garrantzitsuak azaleratzeaz gainera, horietaz baliatzeko bideak ere aztertzen ditu. Azkenik, ikertalde honek mundu mailako beste zenbait ikertzailerekin elkarlanean dihardugu, batetik saguzarren dibertsitatea ezezaguna den hainbat lekutan oinarrizko azterketa faunistikoak eginez —Goimendietan, Ertamerika eta Afrikako eskualde tropikal aztergabeetan...-; eta bestetik animalia hauek ostalari dituzten birusen dibertsitatea azterketan ere parte hartzen du, Europan eta munduan.

Biografia

1962an Donostian jaioa, Diman bizi da. Biologian Lizentziatua (1989) eta Doktorea (2001). UEUko Natur Zientziak saileko kide da 1985etik, eta Talde Eragileko kide izan zen 1996-2000 eta 2004-2008 bitarteetan.

EHUko Zoologia eta Animali Zelulen Biologia sailean irakaslea 1993.etik, bertan Ornodunen Zoologia irakasten du, besteak beste. Jo- kabidearen Ekologia eta Eboluzioa ditu aztergai nagusi, batez ere espezieen ekologia espazial eta trofikoa, kontserbazio-biologia eta biodibertsitatea jo- rratuz. Oro har kontserbazio-arazoak dituzten espezieak jomuga izanik, ugaztunak aztertzen ditu, eta batez ere saguzarretan espezializatu da, Euskal Herrian eta nazioartean.

Todos estamos formados por partículas fundamentales, partículas más pequeñas que los átomos, que el núcleo atómico incluso, que son capaces a través de sus interacciones de formar todo lo que vemos (y lo que no vemos). Una de estas partículas fundamentales es el neutrino.

El neutrino es la partícula más elusiva que conocemos. A través de nosotros pasan millones de neutrinos cada segundo y aun así ninguno de estos interactuará nunca con nosotros. Sin embargo, los físicos de neutrinos nos hemos empeñado en detectar, observar y medir está partícula. Queremos ser capaces de ver y entender esta parte casi invisible de nuestro universo. El motivo es que esta partícula sin carga y sin apenas masa podría ayudarnos a responder a algunas de las preguntas más importantes que aún siguen abiertas en física de partículas, en particular nos pueden ayudar a entender el origen del universo y el por qué existimos, así como abrir nuevas puertas a nueva física que podría abrirnos nuevos caminos para seguir avanzando en nuestro conocimiento de los constituyentes fundamentales de la materia. Por este motivo el estudio y la detección de los neutrinos sigue siendo un campo realmente activo dentro de la física fundamental.

En esta charla presentaré cuales son algunas de estas preguntas que tratamos de resolver y por qué el neutrino juega un papel tan importante. Además, explicaré como el grupo de neutrinos del DIPC está tratando de responderlas.

Biografia

Francesc Monrabalek Valentziako Unibertsitatean egin zuen tesia, JJ Gomez-Cadenasek zuzenduta, NEXT proiektuan. Tesi honetan, beta bikoitzeko bilaketetarako presio handiko xenon kameren teknologia garatu zen eta eskala handiagoko detektagailuetan aplikatzeko bideragarritasuna frogatu zen. NEXT proiekturako funtsezko garapena izan zen, baldintza garbietan operatutako detektagailu handiagoetarantz aurrera egiten jarraitu ahal izan baitzuen.

Ondoren, Estatu Batuetan lan egin zuen Dave Nygrenekin batera, TPC teknologiaren asmatzailea (aldi baterako proiekzioko ganberak ingelesezko sigletan), Canfranceko lurpeko laborategian (LSC-Canfranc) NEXT-White detektagailua eraikitzen eta garatzen, azken 5 urteetan operatu dena eta emaitza oso garrantzitsuak lortu dituena. Gaur egun, NEXT-100 detektagailua muntatzeko ahalegin teknikoa koordinatzen du, eta 2023aren hasieran jarriko da martxan.

Ikerbasque Research Associate da DIPCn (Donostia International Physics Center) eta neutrinoen izaera ulertzera bideratutako partikulen fisikako instrumentazio-taldeko liderretako bat da, NEXT, Hyper-Kamiokande eta GanESS bezalako esperimentuen bidez. Dibulgazioaren arloan, Jot Down aldizkariko kolaboratzailea da, eta dibulgazio-hitzaldiak eman ditu Espainia, AEB eta Ingalaterrako hainbat hiritan; horrez gain, zientzia zabaltzeko ekitaldietan parte hartu du Donostian, Valentzian eta Canfrancen.

Los Microplásticos son partículas de tamaño inferior a 5 milímetros cuya ubicuidad en el medio ambiente en general y en el mar y los alimentos en particular, ha generado una creciente ansiedad en la población, incentivada por la presión mediática de activistas, medios de comunicación y políticos. Derivados de la progresiva degradación de los materiales plásticos que la Humanidad viene usando desde la mitad del siglo XX, el manejo inadecuado de sus residuos postconsumo está en el origen de la génesis de la mayor parte de estas micropartículas.

La charla pretende dar una visión de lo que la Ciencia dice al respecto, tomando como base un documento publicado en abril de 2019, preparado por científicos relevantes del campo y que está sirviendo como base a la toma de decisiones políticas en la UE al respecto. En la charla se empleará también literatura científica posterior al documento citado, relativa a los últimos avances en el conocimiento de un tema muy complejo, cuya consideración a nivel científico tiene menos de veinte años de antigüedad y, por tanto, adolece aún de grandes incertidumbres.

Biografia

Yanko Iruin (Donostia, 1952) Kimika Zientzien lizentziaduna da Zaragozako Unibertsitatean (1974) eta Kimika Zientzien doktorea EHUn (1979). 1991tik 2016ko irailean erretiratu zen arte, Kimika Fisikoko katedraduna izan da EHUko Gipuzkoako Campuseko Kimika Fakultatean.

19 doktoretza-tesi zuzendu ditu eta 132 artikulu argitaratu ditu Science Citation Index (SCI) aldizkarietan. Bere ikerketa-curriculuma ia erabat Polimeroen Zientzia eta Aplikazioetan (plastikoak) oinarritu da. Gai berari buruzko bi liburu ere idatzi ditu.

American Chemical Society (ACS) eta Real Sociedad Española de Química (RSEQ) erakundeetako kidea da. Material Polimerikoen Institutuko (POLYMAT) fundatzaile eta zuzendariorde izan da [1999/2013]. Espainiako Kimikako Errege Elkarteko (RSEQ) Polimeroen Talde Espezializatuko lehendakari [1992/1996]. EHUko Ikerketa Batzordeko kide [1999/2002] eta INASMETeko Patronatuko kide.

2006tik, zenbait jarduera egin ditu zientzia-dibulgatzaile gisa, eta hitzaldiak eman ditu unibertsitateetan, erakundeetan, udako ikastaroetan, kultura-elkarteetan edo enpresaburuen elkarteetan, etab. Urte horretatik aurrera El Blog del Búho argitaratu du, kimikaren dibulgazioari buruzkoa, eta Naukas zientzia-dibulgazioko plataforma digitalarekin lankidetzan aritu da.

Itxaron ezin duen gaitz bat pairatzen dugunean, emergentzia zerbitzuei deitzen diegu edo ospitaleko larrialdi zerbitzuetara joaten gara. Eta noski, larrialdi zerbitzu batean gaudenez, gertatzen zaiguna arin konpontzea nahi dugu: daukagun mina kendu edo arintzea, daramagun zalantza argitzea edo ezinegona baretzea. Orduan hasten dira baina erlojuari begiratuak eta kirioen dantzak, jende asko bilatzen baitugu itxaron gelan. Han daudenak gainera hitzordurik gabe joan dira, norbera bezalaxe...eta noiztik ote daude han? lanera iritsiko al naiz? nire aurretik 4 hauek daude...beraz ni 5.a...e? Hori nire atzetik etorri da eta lehenago pasa dute??? Azken ordu betean ez diote inori deitu, medikuak kafea hartzen egongo dira, seguru. Anbulantzian heldu den hori hain gaizki ote dator? Erlojua oso poliki mugitzen da... eta itxaron gela inpreinua bihurtu!

Badaude moduak, noski, denbora tarte murriztu batean leku berberean pilatzen diren gaixo guztiak ordenatzeko, gizakiak egiten dituenak eta baita informatikoak ere; eritasunaren, aurrekarien, adinaren, itxarote denbora eta beste zenbait parametroren arabera paziente heldu berriak ordenatzen dituztenak. Larrialdi zerbitzuak kaos bat lirateke horiek gabe. Jakin behar duguna da, ordea, biziak salbatzeko tresnak direla. Gaitz batzuk, denbora zehatz bat daukate artatuak izan eta soluzioa emateko, bestela gaixoaren bizia arriskuan jarri daiteke edo bertan bukatu. Horregatik da hain garrantzitsua hauek atzeman eta lehenestea, bitartean beste batzuk itxaron gelan aspertzen edo ernegatzen dauden bitartean.

112ra telefono deiak irisiten direnean ere, beste aldean gertatzen ari denaren informazio zipristintxo batzuekin bakarrik erabaki beharra dago ze laguntza mota bidaliko zaion. Ez gutxiegizkoa... baina, kontuz! ez gehiegizkoa ere, beste nonbait beste zerbait larriagoa gertatu daiteke handik segundu gutxira eta okupatuta dagoen baliabidea behar izan dezake. Nola neurtu hau guztia?

Biografia

Leire Egiguren Urrosolo ondarrutarra da, EHUn Medikuntzan lizentziatua. Familia eta Komunitate medikuntzan espezializatua Debabarrenako OSIan. Eibarko Torrekua osasun zentruan eta Mendaroko Ospitalean trebatu zen egoiliar gisa 4 urtetan zehar, eta ordundik Mendaroko ospitaleko larrialdi zerbitzuan lan egiten du. Egoilarren ardura darama eta BBB (Bihotz Birika Bizkortzea) ikastaroetan parte hartzen du irakasle gisa. 2019 bukaeratik Bizi Euskarri Aurreratuko anbulantzietan lan egiten du Elgoibar eta Tolosako baseetan.

En esta charla, empezaremos dando una visión global de lo que es la ciencia y el método científico, y lo que separa la ciencia del bulo. A continuación, explicaremos con más detalle qué estudia exactamente la Neurociencia, y qué sabemos (y qué no) de cómo funciona nuestro cerebro. Terminaremos la charla compartiendo nuestro trabajo en el laboratorio, en el que estudiamos los "carroñeros" del cerebro, unas células de tamaño muy pequeño llamadas microglía que se especializan en la retirada de neuronas muertas durante el desarrollo y las enfermedades neurodegenerativas.

Biografia

Amanda Sierra Ikerbasque Funda zioko ikerketa-irakaslea da 2011z geroztik, Achucarro Neurozientzien Euskal Zentroko Biologia Zelular Glialeko Laborategiko zuzendaria da eta EHUko Neurozientzien Sai- leko laguntzaile akademikoa. Biologian lizentziaduna da (Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea) eta Neurozientzietan tesia egin zuen Madrilgo Instituto Cajal-en eta New Yorkeko Rockefeller University eta Stony Brook Universityn eta Houstongo Baylor College of Medicine-n jarraitu zuen bere prestakuntza zientifikoa.

Mar Márquez eta Marta Pereira ikertzaileak dira eta doktore-tesia Biologia Zelular Glialeko Laborategian egiten ari dira. Mar Márquez Psikologian lizentziaduna da EHUn, eta bere doktore-tesia musikarekiko grinarekin bateratzen du, lehen diskoa grabatu berri baitu. Marta Pereira Biokimikan lizentziaduna da Bartzelonako Unibertsitatean.