En esta charla demostraré por qué y cómo el aprendizaje de la lectura se basa en la sensibilidad de nuestro cerebro a eventos auditivos rítmicos, sean lingüísticos, o no.

Me basaré en los resultados de nuestra investigación que muestran que la sincronización entre los ritmos de las ondas cerebrales y los ritmos del habla durante la infancia es clave para permitir un desarrollo típico de los procesos fonológicos implicados en la adquisición de la lectura.

En base a esto, mostraré cómo se pueden trasladar estos hallazgos científicos a la práctica a través de herramientas digitales que hemos desarrollado.Estas herramientas sirven para facilitar la detección precoz y la reeducación de las dificultades de procesamiento fonológico y rítmico para mitigar las dificultades del aprendizaje de la lectura y mejorar la vida de las personas que sufren de ellas.

Biografia

Marie Lallier (Blois, Frantzia, 1982) 2009an Grenobleko Unibertsitatean doktoratu zen. Ondoren portaera eta neuroirudi-tekniketan (EEG, MEG) eta adin guztietako diseinuetan espezializatu zen Erresuma Batuan (Bangorreko Unibertsitatean, Gales). Gaur egun Ikerbasque ikertzailea da Donostiako Basque Center on Cognition Brain and Language-n (BCBL). Han, hezkuntzaren neurozientziari eta garapenaren nahasteei buruzko ikerketa-taldearen buru da.

Bere ikerketaren bidez, hobeto ulertu nahi ditu hizkuntzaren garapenaren eta irakurketaren nahasteen oinarri neurokognitiboak, eta horiek arindu ditzaketen faktoreak identifikatu nahi ditu, hala nola elebitasuna edo musika.

Ikerketak egiteko, hainbat teknika erabiltzen ditu (jokabide-metodoak, begi-mugimenduak, erresonantzia magnetikoa, elektroentzefalografia eta magnetoentzefalografia) eta diseinuak (zeharkako, luzetarako eta esku-hartzeko azterlanak) helduentzat eta haurrentzat, bai elebidunak bai elebakarrak eta hizkuntza-garapenaren (TEL) edo irakurketaren (dislexia) asaldura duten edo ez duten.

Horrez gain, bere taldeak ahalegin handia egiten du aurkikuntza zientifikoak eremu klinikoetara eta hezkuntza-eremuetara eramateko, gizarteari mesede egiteko.

Azken 15 urteetan, eragin handiko nazioarteko aldizkarietako 57 artikulutan eta liburuetako hiru kapitulutan islatutako produktibitate zientifiko handia erakutsi du. 2022an, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Nagusiak Espainiako 5.000 zientzialari nabarmenetako bat dela onartu du. Nazioartean, Expertscape-k dislexiari buruzko munduko ikerketan aitzindari diren emakumezko 20 zientzialari onenen artean sailkatzen du. Azkenik, joan den hilean Giza Zientzietako ikertzaile gazteei zuzendutako Alcalako Doktorearen saria eman zioten, hezkuntzaren eta garapenaren neurozientzia kognitiboaren eremu zientifiko eta aplikatuetan izandako ibilbide bikaina aitortuta.

Una de las ideas fundamentales de la teoría de la Relatividad Especial de Einstein es la existencia del espaciotiempo; un ente que, como su nombre indica, unifica el espacio y el tiempo en un mismo concepto. La extensión de la Relatividad al estudio de la gravedad llevó a Einstein a postular que este espacio-tiempo debía ser maleable y deformable en respuesta a la presencia de materia en el universo.

Un análisis minucioso de estas ideas conduce a la conclusión de que movimientos violentos de objetos masivos podrían generar perturbaciones en el tejido mismo del espacio-tiempo que se propagan de manera análoga a las ondulaciones en la superficie del agua cuando se arroja una piedra en un estanque. Estas ondulaciones se conocen como ondas gravitacionales.

LIGO (Laser Interferometry Gravitational waves Observatory) detectó por primera vez la presencia de este tipo de ondas en el espacio-tiempo mismo. Más recientemente la colaboración NANOGrav (North American Nanohertz Observatory for Gravitational Waves) ha hecho públicos unos datos en los que se evidencia la existencia de un conjunto de ondas gravitacionales de frecuencia considerablemente más baja. Estas observaciones marcar un hito en la historia de la física y abren el camino para poder observar el universo desde una nueva perspectiva completamente nueva.

En esta charla hablaremos de que son las ondas gravitacionales, como las detectamos y que información podemos extraer de dichas observaciones.

Biografia

A Coruñan jaio zen, 1972an. 1989an, Santiagora joan zen Zientzia Fisikoen karrera hasteko. 1989tik 1994ra, fisika-ikasketak egin zituen Oinarrizko Fisika espezialitatean; udako egonaldiak egin zituen Kanarietako Astrofisika Institutuan, Darmstadt-eko (Alemania) ioi astunen azeleragailuan eta Suitzako CERNen. 1994an urtebetez ikasi zuen Sheffieldeko Unibertsitatean (Erresuma Batua) Erasmus programaren beka batekin.

Santiagora itzultzean, Fisikako ikasketak amaitu eta Ikasketak Bukatzeko Lehen Sari Nazionala lortu zuen. 1996an, Lizentziaturako Sari Berezia lortu zuen Santiagoko Unibertsitateko Partikulen Fisika departamentuan tesina aurkeztu ondoren.

1996an, Barrié Fundazioaren bekaduna, doktoretza-ikasketak hasi zituen Tuftseko Unibertsitatean, Bostonen (AEB) Kosmologia espezialitatean. 2001ean, doktore-titulua lortu zuen, Alexander Vilenkin irakaslearen zuzendaritzapean, «Topological defects and ultra-high energy cosmic rays» izeneko tesia defendatu ondoren. Urte horretan bertan hasi zen doktoratu ondoko lehen kontratua Department of Applied Mathematics and Theoretical Physics taldean, Stephen Hawking irakasleak zuzentzen duena Cambridgeko Unibertsitatean (Erresuma Batua).

2003an, New Yorkera (AEB) joan zen bizitzera, kosmologian ikertzen jarraitzeko, James Arthur Posdoctor Fellow-en sailean New York Unibertsitateko Fisika sailean, Gia Dvali irakaslearen taldean. 2006an, Assistant Professor izateko lanpostu iraunkorra lortu zuen Tufts Unibertsitateko Department of Physics and Astronomy. 2012. urtean lortu zuen Associate Professor sustatzea.

2012. urtean, Ikerbasque Fundazioak Ikerbasque Professor gisa kontratatu zuen eta EHU-UPVko Fisika Teorikoaren Sailean hasi zen lanean. Early Universe Cosmology Group-eko burua da EHUn. Taldeak kosmologian egiten du ikerketa, batez ere grabitazio-uhinen arloan. Gaur egun, taldeko kideak nazioarteko hainbat lankidetzatan daude sartuta: NANOGrav (North American Nanohertz Observatory for Gravitational Waves), LISA (Laser Interferometer Space Antena) eta Consortium eta E.T. (Einstein Telescope) besteak beste.

«Zenbaterainokoa da zientziaren eta maskulinitatearen arteko lotura historikoa?», itaundu zuen Evelyn Fox Keller fisikari eta epistemologo feministak Reflexiones sobre género y ciencia liburuan, 1985ean. Galdera horri erantzuteko, zientziaren historian garrantzitsuak diren bi momentutan jarri zuen fokua, Grezia klasikoan eta Aro modernoan, eta zientzia-sistema klasikoak eta modernoak genero-sistemekin dituzten elkarreraginak aletu zituen. Hitzaldi honetan,Fox Kellerren analisi horretatik abiatuko naiz argudiatzeko matematikaren eta maskulinitatearen artean ere lotura historiko sendoak daudela. Gainera, matematikak moketipoa gizon zuri eta klase ertain-altukoa dela.

Matematika-hezkuntzan aurki daitezkeen genero-dinamikez jardungo dut hurrena. Horretarako, matematika, hezkuntza eta generoa gurutzatzen diren lekuen berri eman nahi duten lau ibilbide zirriborratuko ditut:

Lehenengo ibilbidearen bitartez, matematikak hezkuntza-sisteman duen pribilegio posizioa ezaugarrituko dut, gainerako diziplinekiko botere-harremanetan sakonduz eta horrek ikasleengan eta hezitzaileengan dituen ondorioak aztertuz.

Bigarren ibilbidean, matematika-hezkuntzarekin lotutako genero-estereotipoak aletuko ditut, eta horiek ikasleengan zein hezitzaileengan duten inpaktuan sakonduko dut.

Hirugarren ibilbidean, matematika-ikasgelan dauden partaidetza eta harreman-ereduak konparatuko ditut, matematika-ikasleen parte-hartzea oztopatu edo, kontrara, sustatu dezaketen elementuak identifikatu asmoz.

Laugarren ibilbidean, hutsegitea kudeatzeko moduek matematika-ikasleen konfiantzan nola eragiten duten aztertuko dut, porrotaren erabilera produktiboak ikasle nesken konfiantza hauspotzeko eskain ditzakeen aukerak esploratuz orobat.

Hitzaldiari bukaera emateko, lau ibilbide horiek osatzen duten kartografiatik eratorrirako gako batzuk proposatuko ditut, hausnarketarako eta eraldaketarako balio dezaketelakoan.

Biografia

Uzuri Albizu Mallea (Munitibar, 1989) matematikan lizentziatua da. Hiru master ikasi ditu: Matematikaren didaktikan masterra eta Bigarren hezkuntzako irakaskuntza masterra Granadako unibertsitatean, eta Ikasketa feministak eta generokoak masterra Euskal Herriko Unibertsitatean.

Bigarren Hezkuntzan matematika irakasten aritua da, baina 2015etik Euskal Herriko Unibertsitatean egiten du lan, Gasteizko Hezkuntza Fakultatean. Bertan, Lehen Hezkuntzako Graduko ikasleei matematika eskolak ematen dizkie.

Zientziaren dibulgazioan ere aritu da azken urteotan. Batetik, Gasteizko Hala Bedi herri-irratian, Sueltala Olla magazineko “Cienciay pensamiento crítico” atala gidatu zuen 2018 eta 2021 bitartean, Estitxu Villamor fisikari eta ekintzaile ekologistarekin batera. Bestetik, Berria egunkarian zientziarekin eta feminismoarekin lotutako iritzi artikuluak ere idatzi zituen urte horietan zehar, Villamorrekin eskuz esku hemen ere.

Diziplinartekotasuna da Uzuriren ibilbide akademikoaren ezaugarri behinenetako bat. Diziplinarte horretatik ondu du, hain zuzen, 2023ko uztailean defendatutako doktore tesia, “Matematika, hezkuntza eta generoa gurutzatzen diren lekuak: ahots feministek lagundutako kartografia bat” izenburupean.

Neurologia eta Neurofisiologia Zerbitzuko burua, Donostia Unibertsitate Ospitalea 2017ra arte; EHUko Medikuntzako katedradun emeritua (Neurologia); Euskadi Ikerketa Saria, 2014ko zientzia eta teknologia modalitatean; irakaskuntzan eta ikerketan Elkargoko Medikuntzako Erakundearen ibilbide profesionalaren saria, 2016an; Jakiundeko kidea eta Ikerbaskeko patronoa (2016/2020); Ilundain Fundazioko eta Aubixa Fundazioko lehendakaria (2017-2022).

La neurología es una especialidad médica que se encarga del estudio de los pacientes con enfermedades del sistema nervioso central, periférico y del músculo. Es una especialidad parcialmente diferente a la psiquiatría y conviene conocer cuándo acudir a uno u otro especialista.

Es conveniente que todas las personas tengan algunos conocimientos de neurología. Todos perdemos memoria con la edad, pero ¿cuándo debemos consultar por este motivo, y cuál es el riesgo de que podamos llegar a sufrir una demencia? ¿Podemos hacer algo para prevenir una demencia?

Hoy la atención del ictus es mucho más eficaz si se alcanza el hospital en las primeras 4 horas. Es importante conocer qué síntomas deben alertarnos para llamar al 112 y poner en marcha un código ictus.

Muchas personas en algún momento de su vida pueden sufrir dolores de cabeza o mareos. Cuáles son las causas y que puedo hacer yo en caso de tener alguno de estos síntomas. Lo mismo podríamos decir sobre el temblor o problemas de la marcha y del equilibrio.

La charla tratará sobre estos problemas y las preguntas que quieran hacer al terminar la exposición.

Biografia

Tarragonako probintzian jaio zen eta Medikuntzan lizentziatu zen Nafarroako Unibertsitatean 1971n, eta unibertsitate berean doktoratu zen 1975ean.

Ibilbide profesional gehiena Gipuzkoan garatu du. 1975ean, Gipuzkoako osasun publikoko lehen neurologoa eta bakarra izan zen; hasieran, Medikuntza Saileko alboko kontratatu gisa, Arantzazu Egoitzan, gero EHU Donostia izendatu zutena. Harrezkero medikuntza, irakaskuntza eta ikerketa jarduerak bertan burutu ditu.

1977an, oposizioaren bitartez buru klinikoaren lanpostua lortu zuen eta 1992ko urtarriletik aurrera, neurologia eta neurofisiologiako zerbitzuburukoa. 42 urteko asistentzia-jarduerari esker, 110.000 gaixo baino gehiago artatu ahal izan ditu. Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) Medikuntzako irakaskuntza-unitatea 1979an sortu zenean, hasieran irakasle laguntzaile kontratatu gisa, 1987tik irakasle titular gisa, eta 2016. urtetik katedradun gisa, bere irakaskuntza-lanaren alderdi bat bete du medikuntzako ikasleekin. Gipuzkoako medikuen erdiek baino gehiagok neurologia-eskolak jaso dituzte lizentziaturan edo gradu-ikasketetan.

Gainera, graduondoko irakaskuntzan lan handia egin du, ez bakarrik ikastaro, master eta udako ikastaroetan, baizik eta bereziki neurologiako eta beste espezialitate batzuetako egoiliarren prestakuntzan (familiako medikuntza, barne medikuntza, errehabilitazioa, medikuntza intentsiboa, etab.). Zuzentzen duen zerbitzuko ia neurologo guztiak egoiliarrak izan dira aldez aurretik.

Egoiliarra izan zenetik, etengabe ikertzen aritu da. 1987an, Ilundain fundazioa sortu zuen Gipuzkoako neurologoekin, ikerketa kudeatzeko, eta fundazio horretako lehendakaria izaten jarraitzen du. 15 ikerketa-proiektu finantzatu eta 41 saiakuntza klinikoren ikertzaile nagusia izan da. 1974az geroztik Pubmed-en indexatutako 200 argitalpen baino gehiago ditu eta indexatu gabeko beste 150 argitalpen. 238 komunikazio aurkeztu ditu kongresu eta bilera zientifikoetan, 12 doktoretza-tesi zuzendu ditu eta beste 4 zuzentzen ari da.

Bi libururen egile bakarra da, bat familia medikuentzat (Neurologia praktiko orokorra) eta bestea paziente eta senideentzat (Neurologia. Paziente eta senideent zakogida). Beste 9 libururen zuzendari eta editorea eta zenbait libururen kapitulu batzuen egilea.

Neurologia eta Neurofisiologia Zerbitzuko burua, Donostia Unibertsitate Ospitalea 2017ra arte; EHUko Medikuntzako katedradun emeritua (Neurologia); Euskadi Ikerketa Saria, 2014ko zientzia eta teknologia modalitatean; irakaskuntzan eta ikerketan Elkargoko Medikuntzako Erakundearen ibilbide profesionalaren saria, 2016an; Jakiundeko kidea eta Ikerbaskeko patronoa (2016/2020); Ilundain Fundazioko eta Aubixa Fundazioko lehendakaria (2017-2022).

Elektrofisiologia bihotzaren elektrizitatearen inguruan aritzen den kardiologiaren atala da. Izan ere, bihotzak badu sistema elektriko espezifiko bat, eta hau bihotzaren funtzioamendu egokia bermatzen duen erritmoaren erantzulea da. Bihotzaren erritmoa asaldatzen denean, arritmiak agertzen dira. Arritmia hitzak erritmo normal eza adierazten du eta modu askotara sailka daitezke: azkarrak eta geldoak, onberak eta gaiztoak…

Arritmia mota bakoitzak bere tratamendu espezifikoa dauka. Batzuek ez dute tratamendurik behar, beste batzuk farmakoekin trata daitezke, eta beste batzuetan tratamendu inbaditzaileak behar izaten dira. Tratamendu inbaditzaile hauek bi talde handitan bereiz daitezke: ablazioak eta gailuen ezarpena. Ablazioaren helburua arritmia sortzen duen asaldura konpontzea izaten da, eta horretarako bihotzaren barrura kateterrak sartu eta arritmia aztertu behar izaten da, gero energia bidez zirkuituaren parte bat suntsitzeko. Gailuei dagokienez, hauek taupada markagailu edo desfibrilagailu ezargarriak izaten dira.

Hitzaldian arritmien tratamendurako gaur egun erabiltzen diren tratamendu inbaditzaileen inguruan hitzegingo dugu, nola sartzen garen bihotzera, nola ikusten dugun elektrizitatea barrutik, eta nola suntsitzen ditugun zoratzen diren zirkuitu elektrikoak.

Biografia

Elorrion hazi eta bizi da, nahiz eta ama ondarrutarra duen aldetik erdi ondarrutarra ere sentitzen den. Medikuntzan eta Kirurgian lizentziatu zen EHUn, eta ondoren Kardiologian espezializatu Basurtuko Unibertsitate Ospitalean. Egoiliar egoera amaitu zuenean, elektrofisiologiako azpiespezializazioarekin hasi zen, urte betez Basurtun bertan eta beste urte batez Hospital of the University of Pennsylvanian, Estatu Batuetan. Handik berriro ere Basurtuko Ospitalera itzuli zen 2012an, eta ordutik han dihardu lanean, elektrofisiologia atalean.

EHUko irakasle da 2012tik. 2017an doktoretza tesia aurkeztu zuen EHUn.

Batez ere arritmiekin lotutako hainbat kurtsotako irakasle lanetan ere aritzen da, eta besteak beste EAE eta Nafarroako kardiologia elkartearen kardiopatia familiarren taldeko partaide da.

Euskararen egoera isolatuak aspaldirik erakarri ditu ikertzaileak, eta XVI.-XVII. mendeez geroztik askotariko proposamenak egin dira, garaian garaiko joerak eta modako ikerketak zein ziren, euskararen jatorriaz, bilakabideaz, hedaduraz, ustezko izaera bereziaz eta abarrez. Egun ere, euskararen historiari edo lurraldeei loturiko berriek eragin betea dute euskal gizartean: Irulegiko eskuaren aurkikuntza horren erakusgarri ezin hobea da.

Hitzaldi honek bi helburu ditu:

Alde batetik, euskararen historia aztertzeko materialak eta metodoak zein diren azalduko da: corpusaren ikuspegi orokorra emango da, eta materialik gabeko iragana nola berreraikitzen den azalduko da; horretarako, gai metodologikoak azaltzearekin batera, euskararen jatorriari buruz egin diren zenbait proposamen berrikusiko dira.

Beste alde batetik, ibilbide bat irudikatuko da euskararen historian barrena: azken 2000 urteak hartuta, zenbait garaitako mugarriak hartuko dira eta, horien aitzakian, euskarak garairik garai izandako bilakabideaz ezagutzen ditugun datu nagusiak azalduko dira. Zehazki, honako gai hauek landuko dira: (1) Euskararen edo euskara-antzeko lekukotasun zaharrenak; (2) Erdi Aroko dokumentazioa eta euskalkien jatorria; (3) Euskarazko lehenengo testu luzeak eta liburuak; (4) Euskararen lehenengo modernizazioa.

Bateko eta besteko gaiak konbinatuko dituen hitzaldi honen bidez, bertaratutako ikus-entzuleek aukera izango dute bai hizkuntzen historiaren azterbideetara hurbiltzeko, bai eta euskararen garai zaharrenetatik modernoetara bitarteko ibilbidea egiteko.

Biografia

1985ean jaioa Basaurin. Euskal Filologian lizentziaduna (Deustuko Unibertsitatea, 2007), Euskal Filologia eta Hizkuntzalaritzan masterra (UPV/EHU, 2010) eta Euskal Ikasketetan doktore (2020). Mendebaleko euskararen azterketa dialektologiko-diakronikorantz izeneko tesiarekin Doktorego Sari Berezia eta Koldo Mitxelena saria eskuratu zituen.

Etnografiaren, itzulpengintzaren eta hizkuntza-normalizazioaren esparruetan lan egin ondoren, UPV/EHUko irakasle eta ikertzaile jardun du: 2017-2020 urteen artean Bilboko Hezkuntza Fakultatean aritu zen, eta 2020az geroztik Letren Fakultateko Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak Sailean. Monumenta Linguae Vaconum ikerketa-proiektuko eta Hizkuntzalaritza diakronikoa, tipologia eta euskararen historia ikerketa-taldeko partaide da. Egun, Fontes Linguae Vasconum eta Uztaro aldizkarietako erredakzio-batzordeko kide ere bada.

Ikergai nagusi ditu hizkuntzalaritza historikoa eta filologia; bereziki, testuen ediziogintza, dialektologia diakronikoa eta soziolinguistika historikoa.

Geratzen al dira gaur egun esploratzailerik edo, era teknologizatu honetan, dana dago jadanik aurkituta eta esploratzailearen irudia guztiz zaharkituta? Maria Intxaustegik ez du horrela pentsatzen.

Mundu osoko itsas ondotik dabil itsasontzi hondoratuak ikertzen arkeologi lanetan eta neguero Antartikara eta austral ozeanora dijoa nabigatzen 115 urteko belaontzi batean kontinente zuriaren sekretuak aztertzeko.

Hitzaldi honetan alde batetik bere Antartikako azkeneko denboraldiari buruz hitz egingo digu eta bestetik, itsas ondoko sekretu batzuk kontatuko dizkigu, halanola, zer erlazio daukagun Euskal Herrian, Estatu Batuetako Floridan XVI. mendean hondoratutako ontziteri batekin.

Biografia

Maria Intxaustegi Donostian jaio zen eta itsaspeko arkeologoa, alturako patroia, urpekari profesionala eta espedizio gida da.

Bere tesiarekin "Habanako ontziola XVIIIgarren mendean" Cortes de Cadiz sari iberoamerikanoa irabazi zuen, bere ikerkuntzak beti itsasontziei buruz bideratu du eta bere azkeneko liburua "Anclas líticas en el País Vasco" Oxford-eko argitaletxe batek argitaratu dio.

Gure iragana ikertzen ez dagoenean seguraski itsasoa zeharkatzen egongo da belaontzietan, Antartikan aldaketa klimatikoa aztertzen edota Pazifiko ozeanoaren irlaren batean galduta.

Bizia itsasoan sortu zan eta bertan eboluzionatzen ari da ia 4,000 milioi urtetan zehar. Ondorioz, inon ere ez gure Planetan ez da horren bioaniztasun handirik ezta horren berrikuntza molekular, metaboliko, fisiologiko zein morfologikorik. Hemeretzigarren gizartean lehen itsasoaren ondoko ikerketa estazioak ezarri ziran Europan bioaniztasun hori ikertu ahal izateko, Ostenden, Arcachonen, Roscoffen, Napolesen, Plymouthen… eta Iparraldeko Getarian. Hemeretzigarren gizaldian kolera sortzen zuen bakterioa (Vibrio cholera) aurkitu zen eta bakterioen ikerketa-esparruan abiatu zen, hein handi batean bakterioen kultiborako erabiltzen hazi zen alga gorrietatik erauzitako agar agarrari esker. Ezarritako zenbait itsas estazio biologiko itsaso alboan isolaturik zeuden eraikinetan ezarri ziren, batzutan antzineko lazaretoetan.

EHU Plentziako itsas estazioa aldiz, 21garren gizaldian ezarri zen eta tuberkulosiaren aurka egiteko ospitale batean hartu zuen ostatu.

Zein da 3 gizaldi desberdinetan zehar antolaturiko ikerketa azpiegitura hauek lotzen dituen hari ezkutua? Zer nolako ikerketa burutu dute itsasoak dakartzan baliabide biologikoen azterketan, beraien bizi-iraupena bermatu duena? Zerbait baliotsua eta erakargarria egingo dute oraindik beharrezkoak izaten jarraitzen badute? Adibidez, badakizue itsasoan Vibrio espezie desberdinak bizi direla, beraien artean V. cholera, eta kolera itsasoz bidaiatutakoak Ondarroara ailegatu zen moduan Vibriosi desberdinak itsasotik gizakira salto egin dezaketena etorkizunean? Beharko dugu itsasoaren ikerketan jarraitu, itsasoko baliabide biologikoak bigilatuz, aztertuz eta modu sostengarrian ustiatuz. Zenbat Nobel saridun ezagutzen dituzu itsas organismoen ikerketan lan egin dutenak? Ba badira hainbat, eta etorkizunean gehiago izango dira!

Biografia

EHUko Irakasle Osoa da Zelulen Biologia arloan. Galesko Unibertsitateko (Erresuma Batua) Masterra Mikroskopia elektronikoan eta EHUko doktore europarra. Ingurumenaren Kutsadura eta Toxikologiako master graduko koordinatzailea 10 urtez.

Zelulen Biologia eta Ingurumen Toxikologia taldeko ikerlaria Plentziako Itsas Estazioan (PiE-UPV/EHU). Euskal Herriko, estatuko eta Europako 60 ikerketa-proiektutan parte hartu du. Bere ikerketak arrainen sexua desberdintzapenaren azterketa zelularrean eta molekularrean oinarritzen da. Disrupzio endokrinoaren biomarkatzaile molekularren aurkikuntzan aritzen da, batez ere xenoestrogenizitatea ikertuz. Hau da, kutsaduraren ondorioz arrain arrak zergatik emetzen diren, beraien testikuluetan arrautzak ekoizteraino, aztertzen du.

Idatzitakoen artean nabarmendu, 9 liburu-kapitulu, 8 ikerketa-artikulu aldizkari nazionaletan eta 67 nazioartekoetan. Zientziaren dibulgazio-jarduera biziki garatzen du euskaraz zein ingelesez. “European Marine Biological Resources Center, EMBRC-ERIC” Europako ikerketaazpiegituraren Espainiako nodoko zuzendaria da.

Hitzaldi honetan, euskal energia sistemaren erronkak aurkeztu eta Europako beste herrialdekoekin alderatuko dizkigute.

Erabakiak hartzeko unean gaude, baita erabaki hoien giltzarriak ere. Energiaren aurrezpena eta bere erabilera eraginkorraren garrantziaz ohartuko digute. Berriztagarrien panorama eta aukera desberdinak Euskal Herrian. Gure papera klima aldaketaren aurrean, inbertsioak erakartzerakoan, enplegu arloan berrikuntzak.

Biografia

Markinan jaio zen 1974an.

2016. urteaz geroztik, Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Iraunkortasun eta Ingurumen Saileko erakunde publikoa den Energiaren Euskal Erakundeko zuzendari nagusia da. Hidrogenoaren Euskal Elkarteko lehendakariordea ere bada.

Azken etapa profesionalean, URA, Eusko Jaurlaritzako Uraren Euskal Agentziako zuzendari nagusia izan zen, eta lehenago, Ingurumen Azpiegituren zuzendaria eta Bizkaiko Foru Aldundiko Uren zuzendaria. EEEk arlo hauetan egiten du lan: eraginkortasun energetikoa, energia berriztagarriak, azterlanak, plangintza, nazioarteko eremua, hidrokarburoak eta baliabide geoteknikoak. Horrez gain, Bahía de Bizkaia Electricidad, Bahía de Bizkaia Gas, Cic Energigune, Bimep, Energiaren Clusterra, SHESA, CADEM eta gainerako elkarte eoliko fotovoltaikoen Administrazio Kontseiluetan parte hartzen du.

Saio honetan EHUko Zoologia eta Animali Zelulen Biologia saileko "Jokabidearen Ekologia eta Eboluzioa" ikertaldeak azken 30-25 urteotan egin dituen —eta oraindik egiten ari den— ikerketen aurkezpena eskaintzen da. Hastapenetan, Euskal Herrian bizi diren 27 saguzarren espezieen zerrenda finkatu eta banaketa aztertu ondoren, espezie horien kontserbazio-egoera finkatzeari ekin zitzaion. Horretarako,animalia hauek aztertzeko erabiltzen diren metodologia berezietan trebatu behar izan da; bai saguzarrak haien babeslekuetan eta ehiza eremuetan detektatzeko, bai eta zentso kuantitatiboak egiteko ere. Horien artean ditugu, teknika espeleologikoak, mendiko lanerako lanbro-sareak, harpa-sareak, ultrasoinuen grabazio eta identifikaziorako teknikak, infragorrizko bideograbagailuak, eta abar.

Ondoren, saguzarren biologian gako diren ekologia espaziala eta trofikoa aztertzeari ekin zitzaion, bereziki kontserbazioaren ikuspegitik lehentasuna zuten espezieen dieta eta habitat beharrizanak argitzea helburu. Horretarako, irrati-telemetriazko teknika eguneratuenak, eta saguzarren gorotzetan geratzen diren artropodoen hondakinak morfologikoki identifikatzeko teknikak konbinatuz, hainbat espezieren beharrizan oinarrizkoenak identifikatzea lortu zen, egun oraindik Europa mailan erreferentziazkoak diren makina bat ikerlan argitaratuz. Aldi berean, ultrasoinuen grabazio eta azterketan, eta argi infragorriz eta abiadura handitan bideograbazioa ahalbidetzen duten teknologian oinarrituta, animalion zentzumen-ekologia eta ehiza-jokabidean ere aurrerapen handiak egin ahal izan ditugu, besteak beste Europan ezagun den saguzar arrantzale bakarra aurkitzea ahalbidetuz.

Berritasun molekularrek eskeintzen dituzten aukerak profitatuz, azken hamarkadan dietaren azterketa genetikoari ekin zaio, eta honek askoz ere zehaztasun handiagoa eskeini du saguzarrek jaten dituzten intsektuei buruz; bereziki, saguzarrek kontsumitzen dituzten nekazaritza eta basogintzako izurriak identifikatzea ekarri du, bai eta azienden eta gizakiaren gaixotasunen bektore diren intsektuak ere. Lan honek, saguzarrek eskeintzen dituzten zerbitzu ekosistemiko garrantzitsuak azaleratzeaz gainera, horietaz baliatzeko bideak ere aztertzen ditu. Azkenik, ikertalde honek mundu mailako beste zenbait ikertzailerekin elkarlanean dihardugu, batetik saguzarren dibertsitatea ezezaguna den hainbat lekutan oinarrizko azterketa faunistikoak eginez —Goimendietan, Ertamerika eta Afrikako eskualde tropikal aztergabeetan...-; eta bestetik animalia hauek ostalari dituzten birusen dibertsitatea azterketan ere parte hartzen du, Europan eta munduan.

Biografia

1962an Donostian jaioa, Diman bizi da. Biologian Lizentziatua (1989) eta Doktorea (2001). UEUko Natur Zientziak saileko kide da 1985etik, eta Talde Eragileko kide izan zen 1996-2000 eta 2004-2008 bitarteetan.

EHUko Zoologia eta Animali Zelulen Biologia sailean irakaslea 1993.etik, bertan Ornodunen Zoologia irakasten du, besteak beste. Jo- kabidearen Ekologia eta Eboluzioa ditu aztergai nagusi, batez ere espezieen ekologia espazial eta trofikoa, kontserbazio-biologia eta biodibertsitatea jo- rratuz. Oro har kontserbazio-arazoak dituzten espezieak jomuga izanik, ugaztunak aztertzen ditu, eta batez ere saguzarretan espezializatu da, Euskal Herrian eta nazioartean.

Todos estamos formados por partículas fundamentales, partículas más pequeñas que los átomos, que el núcleo atómico incluso, que son capaces a través de sus interacciones de formar todo lo que vemos (y lo que no vemos). Una de estas partículas fundamentales es el neutrino.

El neutrino es la partícula más elusiva que conocemos. A través de nosotros pasan millones de neutrinos cada segundo y aun así ninguno de estos interactuará nunca con nosotros. Sin embargo, los físicos de neutrinos nos hemos empeñado en detectar, observar y medir está partícula. Queremos ser capaces de ver y entender esta parte casi invisible de nuestro universo. El motivo es que esta partícula sin carga y sin apenas masa podría ayudarnos a responder a algunas de las preguntas más importantes que aún siguen abiertas en física de partículas, en particular nos pueden ayudar a entender el origen del universo y el por qué existimos, así como abrir nuevas puertas a nueva física que podría abrirnos nuevos caminos para seguir avanzando en nuestro conocimiento de los constituyentes fundamentales de la materia. Por este motivo el estudio y la detección de los neutrinos sigue siendo un campo realmente activo dentro de la física fundamental.

En esta charla presentaré cuales son algunas de estas preguntas que tratamos de resolver y por qué el neutrino juega un papel tan importante. Además, explicaré como el grupo de neutrinos del DIPC está tratando de responderlas.

Biografia

Francesc Monrabalek Valentziako Unibertsitatean egin zuen tesia, JJ Gomez-Cadenasek zuzenduta, NEXT proiektuan. Tesi honetan, beta bikoitzeko bilaketetarako presio handiko xenon kameren teknologia garatu zen eta eskala handiagoko detektagailuetan aplikatzeko bideragarritasuna frogatu zen. NEXT proiekturako funtsezko garapena izan zen, baldintza garbietan operatutako detektagailu handiagoetarantz aurrera egiten jarraitu ahal izan baitzuen.

Ondoren, Estatu Batuetan lan egin zuen Dave Nygrenekin batera, TPC teknologiaren asmatzailea (aldi baterako proiekzioko ganberak ingelesezko sigletan), Canfranceko lurpeko laborategian (LSC-Canfranc) NEXT-White detektagailua eraikitzen eta garatzen, azken 5 urteetan operatu dena eta emaitza oso garrantzitsuak lortu dituena. Gaur egun, NEXT-100 detektagailua muntatzeko ahalegin teknikoa koordinatzen du, eta 2023aren hasieran jarriko da martxan.

Ikerbasque Research Associate da DIPCn (Donostia International Physics Center) eta neutrinoen izaera ulertzera bideratutako partikulen fisikako instrumentazio-taldeko liderretako bat da, NEXT, Hyper-Kamiokande eta GanESS bezalako esperimentuen bidez. Dibulgazioaren arloan, Jot Down aldizkariko kolaboratzailea da, eta dibulgazio-hitzaldiak eman ditu Espainia, AEB eta Ingalaterrako hainbat hiritan; horrez gain, zientzia zabaltzeko ekitaldietan parte hartu du Donostian, Valentzian eta Canfrancen.

Los Microplásticos son partículas de tamaño inferior a 5 milímetros cuya ubicuidad en el medio ambiente en general y en el mar y los alimentos en particular, ha generado una creciente ansiedad en la población, incentivada por la presión mediática de activistas, medios de comunicación y políticos. Derivados de la progresiva degradación de los materiales plásticos que la Humanidad viene usando desde la mitad del siglo XX, el manejo inadecuado de sus residuos postconsumo está en el origen de la génesis de la mayor parte de estas micropartículas.

La charla pretende dar una visión de lo que la Ciencia dice al respecto, tomando como base un documento publicado en abril de 2019, preparado por científicos relevantes del campo y que está sirviendo como base a la toma de decisiones políticas en la UE al respecto. En la charla se empleará también literatura científica posterior al documento citado, relativa a los últimos avances en el conocimiento de un tema muy complejo, cuya consideración a nivel científico tiene menos de veinte años de antigüedad y, por tanto, adolece aún de grandes incertidumbres.

Biografia

Yanko Iruin (Donostia, 1952) Kimika Zientzien lizentziaduna da Zaragozako Unibertsitatean (1974) eta Kimika Zientzien doktorea EHUn (1979). 1991tik 2016ko irailean erretiratu zen arte, Kimika Fisikoko katedraduna izan da EHUko Gipuzkoako Campuseko Kimika Fakultatean.

19 doktoretza-tesi zuzendu ditu eta 132 artikulu argitaratu ditu Science Citation Index (SCI) aldizkarietan. Bere ikerketa-curriculuma ia erabat Polimeroen Zientzia eta Aplikazioetan (plastikoak) oinarritu da. Gai berari buruzko bi liburu ere idatzi ditu.

American Chemical Society (ACS) eta Real Sociedad Española de Química (RSEQ) erakundeetako kidea da. Material Polimerikoen Institutuko (POLYMAT) fundatzaile eta zuzendariorde izan da [1999/2013]. Espainiako Kimikako Errege Elkarteko (RSEQ) Polimeroen Talde Espezializatuko lehendakari [1992/1996]. EHUko Ikerketa Batzordeko kide [1999/2002] eta INASMETeko Patronatuko kide.

2006tik, zenbait jarduera egin ditu zientzia-dibulgatzaile gisa, eta hitzaldiak eman ditu unibertsitateetan, erakundeetan, udako ikastaroetan, kultura-elkarteetan edo enpresaburuen elkarteetan, etab. Urte horretatik aurrera El Blog del Búho argitaratu du, kimikaren dibulgazioari buruzkoa, eta Naukas zientzia-dibulgazioko plataforma digitalarekin lankidetzan aritu da.

Itxaron ezin duen gaitz bat pairatzen dugunean, emergentzia zerbitzuei deitzen diegu edo ospitaleko larrialdi zerbitzuetara joaten gara. Eta noski, larrialdi zerbitzu batean gaudenez, gertatzen zaiguna arin konpontzea nahi dugu: daukagun mina kendu edo arintzea, daramagun zalantza argitzea edo ezinegona baretzea. Orduan hasten dira baina erlojuari begiratuak eta kirioen dantzak, jende asko bilatzen baitugu itxaron gelan. Han daudenak gainera hitzordurik gabe joan dira, norbera bezalaxe...eta noiztik ote daude han? lanera iritsiko al naiz? nire aurretik 4 hauek daude...beraz ni 5.a...e? Hori nire atzetik etorri da eta lehenago pasa dute??? Azken ordu betean ez diote inori deitu, medikuak kafea hartzen egongo dira, seguru. Anbulantzian heldu den hori hain gaizki ote dator? Erlojua oso poliki mugitzen da... eta itxaron gela inpreinua bihurtu!

Badaude moduak, noski, denbora tarte murriztu batean leku berberean pilatzen diren gaixo guztiak ordenatzeko, gizakiak egiten dituenak eta baita informatikoak ere; eritasunaren, aurrekarien, adinaren, itxarote denbora eta beste zenbait parametroren arabera paziente heldu berriak ordenatzen dituztenak. Larrialdi zerbitzuak kaos bat lirateke horiek gabe. Jakin behar duguna da, ordea, biziak salbatzeko tresnak direla. Gaitz batzuk, denbora zehatz bat daukate artatuak izan eta soluzioa emateko, bestela gaixoaren bizia arriskuan jarri daiteke edo bertan bukatu. Horregatik da hain garrantzitsua hauek atzeman eta lehenestea, bitartean beste batzuk itxaron gelan aspertzen edo ernegatzen dauden bitartean.

112ra telefono deiak irisiten direnean ere, beste aldean gertatzen ari denaren informazio zipristintxo batzuekin bakarrik erabaki beharra dago ze laguntza mota bidaliko zaion. Ez gutxiegizkoa... baina, kontuz! ez gehiegizkoa ere, beste nonbait beste zerbait larriagoa gertatu daiteke handik segundu gutxira eta okupatuta dagoen baliabidea behar izan dezake. Nola neurtu hau guztia?

Biografia

Leire Egiguren Urrosolo ondarrutarra da, EHUn Medikuntzan lizentziatua. Familia eta Komunitate medikuntzan espezializatua Debabarrenako OSIan. Eibarko Torrekua osasun zentruan eta Mendaroko Ospitalean trebatu zen egoiliar gisa 4 urtetan zehar, eta ordundik Mendaroko ospitaleko larrialdi zerbitzuan lan egiten du. Egoilarren ardura darama eta BBB (Bihotz Birika Bizkortzea) ikastaroetan parte hartzen du irakasle gisa. 2019 bukaeratik Bizi Euskarri Aurreratuko anbulantzietan lan egiten du Elgoibar eta Tolosako baseetan.

En esta charla, empezaremos dando una visión global de lo que es la ciencia y el método científico, y lo que separa la ciencia del bulo. A continuación, explicaremos con más detalle qué estudia exactamente la Neurociencia, y qué sabemos (y qué no) de cómo funciona nuestro cerebro. Terminaremos la charla compartiendo nuestro trabajo en el laboratorio, en el que estudiamos los "carroñeros" del cerebro, unas células de tamaño muy pequeño llamadas microglía que se especializan en la retirada de neuronas muertas durante el desarrollo y las enfermedades neurodegenerativas.

Biografia

Amanda Sierra Ikerbasque Funda zioko ikerketa-irakaslea da 2011z geroztik, Achucarro Neurozientzien Euskal Zentroko Biologia Zelular Glialeko Laborategiko zuzendaria da eta EHUko Neurozientzien Sai- leko laguntzaile akademikoa. Biologian lizentziaduna da (Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea) eta Neurozientzietan tesia egin zuen Madrilgo Instituto Cajal-en eta New Yorkeko Rockefeller University eta Stony Brook Universityn eta Houstongo Baylor College of Medicine-n jarraitu zuen bere prestakuntza zientifikoa.

Mar Márquez eta Marta Pereira ikertzaileak dira eta doktore-tesia Biologia Zelular Glialeko Laborategian egiten ari dira. Mar Márquez Psikologian lizentziaduna da EHUn, eta bere doktore-tesia musikarekiko grinarekin bateratzen du, lehen diskoa grabatu berri baitu. Marta Pereira Biokimikan lizentziaduna da Bartzelonako Unibertsitatean.

Supereroankortasuna materialen konplexutasuna islatzen duen propietate berezi eta bikaina da. Metal batzuk, tenperatura ia zero absolutura jaisterakoan, euren erresistentzia elektriko osoa galtzen dute. Supereroaleak, beraz, itzelezko materialak dira, ez baitiote korronte elektrikoari inongo erresistentziarik ezartzen, eta ondorioz, galerarik gabeko elektroi garraioa lortzeko eta eremu magnetiko bortitzak sortzeko erabil daitezke. Honek, teknologia iraultza bat ekar lezake esparru askotan. Supereroaleak lortzeko tenperatura oso hotzak behar direnez ordea, supereroaleen teknologia oso poliki ari da garatzen tamalez.

Giro-baldintzetako supereroankortasuna lortzea da, hortaz, fisikaren erronkarik nagusienetakoa. Azken bost urteetan aurrerapen handiak egon dira hidrogeno konposatuetan. Inoiz behatu diren supereroale beroenak deskubritu dira, 15oC-tan ere supereroale direnak. Tamalez, oso presio handia behar da hauek supereroale bihurtzeko. Itxaropena dago, ordea, hidrogenotan aberatsa den konposaturen batean giro-presioan ere tenperatura altuko supereroankortasuna behatzeko.

Hitzaldi honetan supereroankortasunaren historia errepasatu eta azken urteek emandako itxaropen berriak aztertuko dira.

Biografia

Ion Erreak (Donostia, 1984) Euskal Herriko Unibertsitatean (UPV/EHU) Fisikako lizentzia (2007) eta doktoregoa (2011) eskuratu ditu. Doktorego osteko ikertzaile aritu da Parisko Université Pierre et Marie Curie-n eta Donostia International Physics Center-en (DIPC). Finalista izan zen 2015 Volker Heine Young Investigator Award sarietan, eta Journal of Physics: Condensed Matter argitalpenak Emerging Leader izendatu zuen.

2018az geroztik, EHUren Materialen Fisika Zentroan Quantum Theory of Materials ikertaldeko burua da, eta, 2015etik, irakaslea Fisika Aplikatua Sailean (EHU) eta DIPCeko ikertzaile elkartua.

Bere ikerketa-ildo nagusia solidoen propietate konplexuak kalkulatzeko metodo teorikoak garatzea da: efektu kuantikoak eta ez-harmonikoak bibrazio atomikoetan; elektroi-fonoi interakzioa; eta metodo horiek aplikatzea supereroaleetan, hain zuzen, hidrogenoan oinarritutakoetan, material termoelektrikoetan, solidoen eta nanoegituren fase-trantsizioetan eta abarrean.

Ion Errea liderra da ERC-European Research Councilek finantzatzen duen Starting Grant proiektuko Discovery and Characterization of Hydrogen-Based High-Temperature Superconductors egitasmoan. Gainera, beste agentzia batzuek finantzatzen dituzten ikerketa-proiektuetan hartzen du parte (Espainiako Gobernua, PRACE, etab.).

Ikerketa-lan horien guztien ondorioz artikulu zientifikoak argitaratu ditu ospe handiko aldizkarietan, esaterako Nature, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, Nano Letters eta Physical Review Letters argitalpenetan. Era berean, hizlari aritu da nazioarteko hamaika biltzarretan.

En esta conferencia, nos sumergiremos en el mundo del Sudoku, tanto desde el punto de vista del juego como pasatiempo, como de su relación con el Arte y la Ciencia y en particular, con las Matemáticas.

¿Cuál es la historia detrás del Sudoku? ¿Ha interesado a artistas a lo largo de los últimos años? ¿Cuál es su historia? ¿Se puede modelizar un sudoku mediante un sistema de ecuaciones? ¿Cuál es su complejidad computacional? ¿Cuánto tiempo invertirá un programa de ordenador en su resolución? ¿Existe el sudoku más difícil del mundo? ¿Se conoce el número mínimo de entradas necesarias?

Procuraremos responder a estas y otras preguntas, reparando en la afición que despierta este juego basado en la lógica y en el interés que ha suscitado en la comunidad científica.

Biografia

RSMEk antolatutako XXX Matematikako Olinpiadan eskualdeko fasean sariduna izan zen 1994an. Matematikako lizentziatura lortu zuen 1999an EHUn, eta, Eusko Jaurlaritzako laguntza baten bidez, doktoregoa 2005ean, Optimizazio Estokastikoko arlokoa.

Gaur egun irakasle agregatua da EHUko Matematika sailean eta irakasle osoko akreditazioa du. Irakaskuntza ebaluatzeko Docentiaz programan bi aldiz lortu du bikain kalifikazioa. Modelizazioa eta Ikerkuntza Matematikoa, Estatistika eta Konputazioa izeneko masterreko irakaslea da eta Matematika eta Estatistikako Doktoretzaren Batzorde Ademikoaren parte da, bi tesiren zuzendarikidea izan da eta beste hiru zuzentzen dago.

Dibulgazioari dagokionez, zeinbat komunikabideetan parte hartu du: irratian (Euskadi Irratiako Graffiti, Bilbao Hiria Irratiako Zientzialariak), telebistan (EiTBko Escépticos), blogetan (EHUko Kultura Zientifikoko Katedrako Zientzia Kaiera eta Mujeres con ciencia), RSMEko divulgaMAT web atarian, eta zientzia heda- tzeko hainbat aldizkaritan eta hitzalditan.

Ikerkuntza dela eta, Optimizazio Estokastikoko ikerkuntza taldeko koordinatzailea da. Hirurogei lan zientifiko inguru argitaratu ditu, haien artean nazioarteko inpaktu faktore handiko hogei artikulu, ikerkuntzako hogeita hamar proiektutan parte hartu du, horietako hirutan ikertzaile nagusia izanik. Basque Center for Applied Mathematics BCAMeko ikertzailea da. Ikerkuntza Operatiboko aldizkari zientifiko batzuen errebisorea da eta transferentziazko hainbat proiektu eta akordioetan parte hartu du.

Los territorios con hielo son especialmente sensibles y significados en el contexto de los cambios climáticos. En las regiones polares, donde se concentra la gran mayoría del hielo, se encuentran las zonas del mundo que en la actualidad están sufriendo mayores cambios debido al calentamiento global. Por ello, por las repercusiones para el conjunto del planeta y por los extraordinarios registros existentes de cambios climáticos ocurridos en el pasado, la investigación en las zonas polares resulta particularmente relevante.

En la conferencia se comentarán, con datos actualizados, los cambios que están ocurriendo en la Antártida y el Ártico, así como sus repercusiones globales. Se hablará de la situación de los glaciares y el permafrost en estas regiones. Se comentarán los más recientes descubrimientos y los distintos escenarios futuros para el clima y para la subida del nivel del mar.

En el contexto actual, es importante prestar atención a estas regiones y recordar la necesidad de la cooperación internacional, de lo cual la Antártida es un símbolo y un ejemplo particularmente destacable.

Biografia

Geologia Zientzietan doktorea, Zaragozako eta Madrilgo Autonomia Erkidegoko unibertsitateetako irakaslea izan da. 330 zientzia-argitalpen inguru idatzi ditu, eta horien erdiak Antartikari eta eskualde polarrei buruzkoak. Zientzialari gonbidatua hainbat unibertsitate eta ikerketa-zentrotan: Paris Sud-Orsay eta Waikato (Zeelanda Berria) unibertsitateetan eta British Antarctic Survey (Cambridge, Erresuma Batua) unibertsitateetan.

Ikerketa-proiektu ugari zuzendu ditu, eta hogeita hamar bat espedizio egin ditu Lurreko mendikate nagusietara eta eremu polarretara. Horietako hamaika Antartikara izan dira, non Vinson mendia, kontinente horren altitude gorenera, altxatu duen. Beste mendi askoren gailurrera ere iritsi da, Everest barne.

2012 eta 2016 bitartean, Scientific Committee on Antarctic Resesarch (SCAR) erakundearen lehendakaria izan da. Antartikako ikerketa sustatu eta koordinatzen duen nazioarteko organoa da. Poloetako ikerketarekin zerikusia duten hainbat lanpostu bete ditu Espainian eta nazioarteko erakundeetan. Antartikako Espainiako ikerketa-programaren kudeatzailea izan da. Espainiako Batzorde Polarreko idazkaria, SCAReko Espainiako Batzordeko lehendakaria, European Science Foundation-eko European Polar Board- en lehendakariordea, Antartikako Ingurumena Babesteko Batzordeko kidea eta 2007-2008 Nazioarteko Urte Polarraren Batzorde Antolatzaileko presidentea, Munduko Zientzia eta Erakunde Meteorologikorako Nazioarteko Kontseiluak izendatua.

Klima-aldaketarekin lotutako hainbat jarduera eta forotan parte hartu du, 2019ko abenduan egindako COP-25 barne.

Helburua argia da: gure eredu ekonomiko eta soziala birpentsatzea eta modernizatzea. Horretarako, inpaktu globaleko egitura-aldaketetara bideratutako konponbideak bilatu behar ditugu. Bada garaia azken hamarkadetako erabaki politikoetan nagusi izan diren inertzia eta kontserbadorismoa gainetik kentzeko, eta ekonomiaren eta gizartearen aurrerabiderako bidea irekiko diguten ideia freskoen alde egiteko. Orainari, eta batez ere etorkizunari, ezin zaio aurre egin iraganeko politika zahar berberekin. Oinarrizko errenta da, hain zuzen ere, XXI. men- dean aurre egin behar diegun erronka handiei irtenbideak eskaintzeko neurri gauzagarrietako bat.

Biografia

Eibarren jaioa, Enpresen Administrazio eta Zuzendaritzako lizentziadun ikasketak egin zituen Euskal Herriko Unibertsitatean, Bilbon, eta Bruselako Université Saint-Louisen. Lizentziatura amaitu eta berehala, Oxford Brookes Unibertsitateko (Ingalaterra) Nazioarteko Kudeaketa eta Nazioarteko Harremanetako master bat merituaz osatu zuen.

2021ean Garapenari buruzko Ikasketetan doktore titulua lortu zuen, Daniel Raventós eta Mari Luz de la Cal-en zuzendaritzapean. Bere doktore-tesia, “La viabilidad económica de una renta básica en la Comunidad Autónoma de Euskadi: un estudio de microsimulación estadística” (Oinarrizko errenta baten bideragarritasun ekonomikoa Euskal Autonomia Erkidegoan: mikrosimulazio estatistikoaren azterketa), bikain gisa kalifikatu zuen ebaluazio-epaimahaiak.

Oinarrizko Errenta Sareko eta Basic Income Earth Network-eko (BIEN) kidea da.

Gaur egun, irakaslea eta ikertzailea da Mondragon Unibertsitatean, eta "Oinarrizko errenta: etorkizuneko tresna" liburua argitaratu berri du, Daniel Raventós-en hitzaurrea eta Guy Standing-en epilogoa dituena. Bigarren edizioa argitaratu da dagoeneko.

La Palmako bolkana erupzioan jarri zenetik ugari izan dira telebistan ikusitako irudiak eta entzundako azalpenak. Denok liluratuta gelditu gara laba-jario eta leherketen gaueko irudiekin eta denok hunkitu gara bertan bizi direnen tragedia personalekin. Guzti horrek izugarrizko jakinmina piztu du prozesu bolkanikoen inguruan, agian inoiz baino gertuago tokatu zaigulako.

Jakinmina asetzeko asmoarekin prestatu dugu hitzaldia. Hasieran munduan zehar gertatzen diren prozesu bolkanikoen jatorria aztertuko da. Ondoren, mota desberdineko prozesu bolkanikoak azalduko dira eta La Palmako Cumbre Vieja bolkanaren ezaugarri propioak deskribatuko dira. Bukatzeko, bolkanen leherkortasun-indizearen araberako arrisku bolkanikoak aztertuko dira eta La Palman arrisku horiek aurrikusteko geologoek burututako lanen nondik-norakoak aipatuko dira.

Biografia

ARTURO APRAIZ ATUTXA (Zornotza, 1967) Geologian doktorea eta 25 urtetik gora Zientzia eta Teknologia Fakultatean geologia graduko irakaslea. Hainbat artikulu eta liburuen egilea. Plaka-tektonikaren inguruko gaietan eta geologiaren dibulgazioan murgilduta gaur egun.

FERNANDO SARRIONANDIA-IBARRA EGIDAZU (Abadiño, 1974) Geologian doktorea (2006) eta EHUko irakasle agregatua. Bere ikerketa lerroak arroka igneoen inguruan da, hiru lerro nagusietan: 1) Iberiar penintsulako hegoaldeko magmatismo Variscoa eta Cadomiarra; 2) Calatrava (Ciudad Real) eskualdeko bolkanismo Neogenoa; eta 3) Eusko kantauriar arroko Goi-Kretazeoko itsapeko bolkanismoa. Ikerketa honen emaitzak hainbat artikulu (>60), liburu atal (9) eta mapa geologikoetan (6) jasota daude.

AINHOA ALONSO OLAZABAL (Azpeitia, 1970) Geologian doktorea eta Euskal Herriko Unibertsitateko iraskaslea Geologia graduan Petrologia eta Geokimika arloan. Bere ikerketa lerroa arkeologiako materialen ezaugarritzean datza.

Itsas hondakinak munduko itsaso eta ozeano guztietara iritsi dira, Kantauri itsasotik hasita Artikoa bezalako toki isolatuetaraino. Plastikoa nonnahi dago: itsaso hondoetan, ur geruzan, ur-azalean, itsas animalietan. Adituen arabera urtero 10 milioi tona plastiko iristen dira gure itsaso eta ozeanoetara.

Egoera hain da kezkagarria, non itsas hondakinak ozeanoentzako mehatxu berritzat izendatu dutela mundu mailako ikerlariek, eta ondorioz, maila guztietako politika eta gobernu agendetan sartu da. Eta guzti honen ondorioz itsas hondakinei irtenbide bat bilatzeko deialdiek gora egin dute, eta gehienek, gizartea, industria eta politiken elkarlana sustatzea dute helburu. Hedabide eta sare sozialetan azkar murgildu den fenomenoa izatera ere iritsi den arren, ibilbide honen hasieran besterik ez gaude. Eta lan haundia dago oraindik egiteke.

Hitzaldi honetan itsas hondakinen egoera Euskal Herrian zein den aditzera emango dugu, itsas hondakinei buruzko mantra ezberdinak argituko ditugu, esaten diren adierazpenak egiaztatu eta baztertuz. Tokian eta mundu mailan bultzatzen ari diren aurrerakuntzak aztertuko ditugu eta gizarteak mehatxu honi aurre egiteko aukera batzuk proposatuko ditugu.

Biografia

Oihane C. Basurko itsas hondakinen inguruko azterketan lan egiten du AZTIn. Ingurumen Zientzietan lizentziatua da Gironako Unibertsitatean eta doktoradutza ikasketak Erresuma Batuan egin zituen itsas teknologien iraunkortasunaren azterketan (Newcastle University, 2010). Erresuma Batuan zegoela, itsasontzien lastako uren kudeaketa, itsas garraioaren karbono aztarnaren azterketa eta bere jasangarritasuna jorratzen zituen proiektuetan lan egin zuen.

2010az geroztik AZTIn lan egiten du arrantzak, akuikulturak eta itsas garraioak sortzen duten itsas hondakin eta energia aztarnaren inguruan. Horretaz gain, itsas hondakinek Bizkaiko golkoan duten presentzia ikertu du beraien ugaritasuna, iturria, jatorria eta garraioa aztertuz, itsas hondakinak monitorizatzeko eta kudeatzeko tresna eta teknologia ezberdinen garapenetan parte hartu du, eta ekonomia zirkularra sustatzen dituen proiektuak koordinatu ditu itsas hondakinen kutsadura ekidin eta gutxitzeko irtenbideak bilatzeko helburuarekin.

Jakin badakigu gure osasuna, ongizatea eta bizitza kalitatea gure bizimodu eta elikadurarekin lotuta daudela.

Gaur egun elikadura osasuntzuz mezuz inguratuta gaude. Eta horren guztien artean, zelan jakin zer jan diabetesentzat, hipertentsiorako, pisua galtzeko eta beste gaixotasun batzuk saihesteko edo osatzeko? Superalimentoak, elikagai funtzionalak edo suplementuak behar ditut?

Azukreak, gantzak, kaloriak, zertan jarri arreta etiketak irakurtzean?

Egunero jan behar dugunez garrantzitsua da aproposak diren elikagaiak hautatzea.

Biografia

Nafarroako Unibertsitatean Medikuntza era Kirurgia orokorrean Lizentziatua. Bordeleko Unibertsitatean Dietetika eta Janari Higienean Postgraduko Diplomaduna. Distantzia Unibertsitatean (UNED) Obesitate eta Elikadura portaerako trastornoen arloko Espezializatua. Microbiotika, genetika, nutrigenetika, medikuntza pertsonalizatua eta hainbat distantziako kurtsoen diplomaduna.

25 urte baino gehiago bere kontsultan pazienteei argaltzen laguntzen eta ondo jaten erakusten. Donostian, Eibarren eta Irunen izan ditu kontsultak eta gaur egun Donostian eta onlinen (bideokontsultak).

Hainbat kolaboratzaile artikulu idatzi ta gero bertako aldizkari eta egunkarietan, 2015an hasi zuen bere blogean, doctorazuluaga.com-en artikuluak idazten.

Bere lanbidearekin lotutako liburu bi argitaratu ditu: "¡A dieta! En la vida real" 2018an eta "¡El peso, ¡por fin, mi amigo! Las claves para adelgazar y mantenerte" 2019an.

Lurpeko munduak betidanik sorrarazi ditu sentipen kontrajarriak gizakiengan. Alde batetik, ohikoa da nolabaiteko arbuioa sortzea, izan ere gizakientzat ezegokiak diren ezaugarriez beteta dago lurpeko unibertso hau: hezetasuna, hotza, estuasunak, zulo bertikal arriskutsuak eta erabateko iluntasuna. Bestetik, kobazuloek pertsona askorengan sorrarazi dute erakargarritasun berezi bat, lurpeko mundu honek bereizgarri dituen beste ezaugarri batzuengatik (misterioa, pasabideen forma bitxiak, estalaktita eta estalagmiten edertasuna, etab.). Erakargarritasun eta jakite nahiak gizaki talde batzuk bultzatu ditu antzinatik mundu hau esploratzen saiatzera. Baina noiz izan zen ezagutzen dugun esploraziorik zaharrena? Noiz hasi ziren ugaritzen kobazuloen esplorazioak?

Hitzaldi honen bidez, gure espeziaren aurretik egon ziren beste hominido batzuek lurpean utzitako arrastoak aztertuko ditugu lehenik, lurpeko lehen esplorazioen bila. Honen ostean, paleolitoko labar artea duten kobazulo batzuetan aurkitutako iristeko oso zailak diren zona apaindu batzuk bisitatuko ditugu, eta kobazuloek gizakien unibertso sinbolikoaren garapenean izan zuten paperaz eztabaidatuko dugu. Azkenik gure lurraldean aurkitutako zenbait kobazulo apainduen adibideak ikusiko ditugu, gure inguruan ohikoak baitira gizateriaren 'lehen espeleologoek' egindako esplorazioek utzitako arrastoak.

Biografia

Iñaki Intxaurbe Alberdi, Bilbon jaioa 1992an, Enpresen Administrazio eta Zuzendaritzan graduatu zen 2014an eta euskaltegi batean lan egin zuen 2015 eta 2016 urteen artean. Bere afizioak, ordea, bestelakoak ziren (espeleologia eta labar artea) eta horrek Gernikako ADES Espeleologia Elkartean sartzera bultzatu zuen 2009an. Urte horietan, historiaurreko arkeologiari buruzko zenbait ikerketa proiektuetan bere lehen lankidetzak egin zituen, Diego Garate (IIIPC-UNICAN) doktore eta labar artean adituaren gidaritzapean. Kontuan izan behar da, lehen etapa honetan, Bizkaiko lurralde historikoan, San Pedro (Busturia), Ondaro (Nabarniz), Atxurra (Berriatua), Armintxe (Lekeitio) eta Baltzola (Dima) haitzuloen aurkikuntzetan parte hartu zuela ADESeko espeleologo gisa.

Landa-esperientzia bizi honek hirugarren zikloko ikasketak egitera bultzatu zuen 'Kuaternarioa: Ingurugiro Aldaketak eta Giza Aztarna' masterrean EHUn (2016-2018), eta bertan Masterreko amaiera lan-memoriarik garrantzitsuenaren 'Aipamen Berezia' saria lortu zuen, 2017-2018 ikasturteko Kuaternarioko Masterreko Batzorde Akademikoak emana.

Gaur egun doktorego tesia egiten ari da, Martin Arriolabengoa (EHU) eta Diego Garate (IIIPC-UNICAN) doktoreen zuzendaritzapean, Euskal Herriko Unibertsitateko Geologia sailean. Beronen izena 'Lurpeko ingurunearen esplorazioa eta jabetzea Paleolitoan: ikuspegi bat geologia eta labar artetik' da eta bere xedea Paleolitoko giza taldeek endokarstaren jabekuntza eta esplorazioa modu objektibo, zehatz eta kuantitatiboan aztertzea da, Goi Paleolitoko haitzulo apaindu batzuen ikerketa geomorfologiko zehatzaren eta tresna digitalen erabileraren bidez.

Zein ez da beldurtzen minbizia entzutean? Nork ez du bere inguruan minbizi kasuren bat ezagutu? Zenbat minbizi kasu diagnostikatzen dira urtero munduan? Zer dago gaixotasun honen atzean? Nondik sortzen da eta zelan? Zergatik dan hain hilkorra? Gaur egunean minbizi kasu gehiago daude antzina baino? Gaur egungo bizimoduaren ondorioa da minbizia? Zergatik minbizi mota batzuk ahal dira osatu eta beste batzuk ez? Zergatik agertu daiteke osatu eta denbora batera?

Hainbat galdera daude gaur egunean hain ezaguna den gaixotasun honen atzean eta oinarri-oinarrian gure gorputza eratzen duten zelulak daude. Ekin diezaiogun bada minbiziaren istorioa zeluletatik kontatzeari.

Gure gorputzeko adreiluak zelulak dira. Bilioika zelulen batura baino ez gara. Zelula hauek elkarlanean eta armonian bizi dira, eta bakar baten gaiztotzeak sor dezake minbizia. Horrela hasiko gara kontatzen karramarro izenarekin hain ezagun egin den minbiziaren istorioa. Minbiziaren ikuspegi zelularra, metastasia, geneak, minbizi zelula-amak, minbiziaren mikroingurunea, guztiak pelikula bereko aktoreak baino ez dira.

Hitzaldi honetan minbiziaren sorkuntzatik hasiko gara eta metastasia moduko prozesuak ahalbidetzen dituzten baldintzak azalduko ditugu. Ondoren, minbizia eta COVID-19aren arteko harremana eta terapiak azalduko ditugu.

Biografia

Iker Badiola Etxaburu ondarrutarra da eta Euskal Herriko Unibertsitateko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko irakasle eta ikertzailea.

25 artikulu, 5 liburu (bat minbiziari buruzko dibulgazio liburua), eta patente baten egilea da, 2 dok- tore tesien zuzendaria izateaz gain. Bere ikerketa esparrua koloneko minbiziak sortutako gibeleko metastasia da, beti ere ikuspegi zelular batetik.

2006an Japoniako Niigata hirian, 13. ISCHS kongresuan, ikertzaile gazte onenaren saria irabazi zuen, eta 2019an Galizako Errege Akademiaren Ernesto Vieitez Saria. Innoprot SL eta Nanokie Therapeutics SL enpresen sortzailea da eta zientziaren dibulgazioan aktiboki parte hartzen du.

Argiaren uhin-izaerak materiaren eta argiaren arteko elkarrekintzaren zenbait ezaugarri finkatzen ditu teoria elektromagnetikoaren barruan. Horien artean, aipatzekoa da difrakzio-muga, mikrometro erdi baten azpitik argia lokalizatzea ahalbidetzen ez duena. Hitzaldi honetan metalezko nanopartikulen elektroi eroaleen kitzikapenaren bitartez, argia difrakzio azpiko dimentsioetara eramatea nola lortzen den erakutsiko da. Metalezko nanoegiturek argia harrapatzen eta igortzen duten nanoantena moduan, beraz nanoantena hauek fotonika nanoeskalaren erresumara eramaten dute, Nanofotonikaren arloa sortuz. Testuinguru honetan, nanoantena optikoen aplikazio teknologikoetako batzuk erakutsiko dira zenbait arlotan: besteak beste, nanoskopia optikoan, gainazalek handitutako espektroskopia molekularrean, terapia onkologikoan, energi metaketan, metamaterialetan, edota informazioaren teknologietan.

Biografia

Javier Aizpurua Ikerketa Zientifikoen Goi Kontseiluko (CSIC) ikerketa irakaslea da Donostiako Materialen Fisika Zentroan, zentro mistoan (CSIC-UPV/EHU), eta "Nanofotonikaren Teoria" taldeko arduraduna da bertan.

1998an lortu zuen Fisika Zientzietako doktoretza Euskal Herriko Unibertsitatean (EHU), elektroi azkarren eta nanoegituren elkarreraginari buruz. Doktoretza egin ondoren, doktoretza ondoko bi egonaldi egin zituen Suediako Göteborgeko Chalmers Unibertsitate Teknologikoan eta AEBetako National Institute of Standards and Technology (NIST) delakoan. Donostia International Physics Center-era batu zen 2004an, Fellow ikertzaile gisa, eta han hasi zen nanofotonikaren teoria taldea osatzen. 2008an, CSICeko ikertzaile postua lortu zuen, Materialen Fisika Zentroan, eta bertan garatzen du bere jarduera ordutik.

Aizpuruak argiaren eta materiaren arteko elkarrekintza nanoeskalan aztertzen du, nanoantena metalikoen erantzun optikoan eta nanoeskalako efektu kuantikoetan arreta berezia jarriz. Bere ekarpen garrantzitsuenen artean, espektroskopia eta mikroskopia molekular ugaritan kitzikapen optikoak ulertzea ahalbidetu duten eredu eta kalkuluen garapena dago. Azken urte hauetan, Aizpurua munduko ikertzailerik aipatuenetako zerrenda ofizialean izendatua izan da. 200 bat artikulu argitaratu ditu Nanofotonikaren esparruan, gai horri buruzko 10 doktore-tesi zuzenduta, eta arlo horretako erreferentziazko ikertzaileetako bat da.

Hitzaldi honek bi helburu ditu:

Batetik, XV. mende amaiera eta XVI. mende hasiera arteko Ondarroako eta, orokorrean, euskal kostaldeko itsas jardueren egoera aztertuko dugu. Ondarrutarrek, beste hainbat herrietakoekin batera, nazioarteko itsas harremanetan izan zuten funtsezko papera ikusiko dugu, hori kontuan izan gabe oso gaitza egiten baita Ondarroako ontzi bat munduari bira ematen lehena izan zela ulertzea. Kontuan izan behar dugu, garai horretan euskal ontziteria hegemonikoa zela Europa ipar-mendebaldeko kostaldeen eta Meditarrenoaren arteko merkataritza harremanetan.

Bestetik, aipatutako garai horretan Ondarroan ontzigintzak izandako garrantzia landuko dugu eta bertako eta gainontzeko euskal portuetan eraikitzen ziren ontzien ezaugarriak aztertuko ditugu. Azken lanketa honetan, batez ere, ozeanoak zeharkatzeko oso aproposak zirela frogatu zuten, Domingo de Apalluaren Santa Maria bezalako naoak izango ditugu aztergai. XV. mendearen erdialdeaz geroztik ontzigintzak aldaketa sakonak izan zituen eta bilakaera honen emaitza garrantzitsuenetakoa, dudarik gabe, euskal naoaren garapena izan zen, aurrerantzean ozeano arteko nabigazioetan nagusi izango zena.

Biografia

Fernando Agirre Aramaio ondarrutarra da, historiazalea, latin eta griegoan aditua, eta La Cartujan Teologia ikasia. Ondarroako Historia Zaleak elkarteko kidea da.

Eta Xabier Alberdi Lonbide zarauztarra da, Deustuko Unibertsitatean Historian lizentziatua (1992), Deustuko Unibertsitatean Baliabide Kulturalen Kudeaketan masterra du (1993) eta Conflictos de intereses en la economía marítima guipuzcoana durante la Edad Moderna tesiarekin Aro Berriko Historian Doktorea (Euskal Herriko Unibertsitatea, 2006). Gaur egun Albaola Elkarteko Ikerketa Saileko zuzendaria eta Donostiako Euskal Itsas Museoko zuzendaria da. Lehen Mundu Biraren 5. Mendeurrenaren antolaketarako Elkano Fundazioaren aholkulari lanetan dihardu. Hainbat ikerketa historiko-arkeologiko egitasmoetako zuzendaria, besteak beste, Placentia Island Project. Basque early presence in New England research Project –en zuzendarikidetza aipatu daiteke.

Hainbat argitalpenen egilea da, besteak beste, bere doktorego tesia den Conflictos de intereses en la economía marítima guipuzcoana durante la Edad Moderna (EHU-UPV, 2012 –Argitalpen dijitala-) eta The Victoria, an example of Basque maritime technology that enabled the first circumnavigation of the globe (1518-1522) (International Journal of Maritime History).

Hitzaldi hau online izango da. Ikusteko bi aukera egongo dira: Zoom aplikazioa edo Youtubeko kanala. Parte hartzeko (galderak egiteko) Zoom-era konektatu beharko da. Hauek dira sartzeko estekak:

Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCrcvhjRH2R2C4W2QNcKxMlg

Zoom: https://us02web.zoom.us/wc/87946073872/join/; Aplikazioa erabiliz gero, hau da hitzaldiaren (meeting-aren) kodea: 87946073872

Gogoratu hitzaldia 2020ko maiatzaren 6an, 18:30tan izango dela. Lehenago goiko esteketan ez duzue ezer topatuko!

Biografia

Onddoak bizidun talde megadibertsoa eta ezezaguna da, baina gaur egun ekosistemetako talde gakoa dela ezaguna da, eta badu giza jarduera askotan eragin handia ere. Gaur egun ezaguna da landare gehienek (% 92ek) onddoekin mikorrizak izendaturiko elkarte mutualistak ezarri dituztela. Eta mikorriza motei buruz hitz egingo dugu, baita interakzio horien abantailei buruz ere.

Ezagutzen ditugun perretxikoak baso guztietan daudela iruditzen zaigu, baina badakigu zergatik dauden bertan? Ba, lurralde epeleko basoetako urkiek, haritzek, pagoek, pinuek eta sahatsek ektomikorrizak (onddo-sustrai elkarteak) garatzen dituztelako, Boletus, Russula edo Amanita bezalako onddo-generoekin. Baina zer dago gainerako landareetan? Gramineoetan, orkideoetan, txilarretan, etab...

Ba ikusiko dugu maitasun eta lankidetza istorio luze eta zabal honen gakoa mantenugaien trukea izan dela eta izango dela.

Biografia

Hondarribian jaioa, Biologian lizentziatua Salamancan (1983) eta doktorea EHUn (1989), eta gaur egun Botanikako irakasle titularra da ZTF-FCTko Landareen Biologia eta Ekologia sailan. Unibertsitatean sartu zenetik (1983) bere ikerketa lana onddoetan ardaztu izan da, bereziki Basidiomikotoetan, ekinez bai ikuspegi taxonomiko-sistematikoak zein ekologiko eta aplikatuak. Bere irakaskuntza esperientzia zabala da eta Biologiako titulazioan eta graduondoetan zentratuta dago, bertan Botanika eta Mikologia arloetako irakasgaiak irakatsiz. Urte hauetan zehar 5 doktorego tesi zuzendu ditu. Halaber, Biologiako Gradu amaierako lanak, eta Ingurugiroaren Agrobiologia masterreko eta Biodibertsitate, Funtzionamendu eta Ekosistemen Gestioa masterreko amaierako lanak zuzendu ditu.

Urte hauetan, Iberiar Penintsulako eta eskualde Makaronesikoko onddo kortizazeoen biodibertsitateari buruz ikertzeaz gain, ikerketaildo berriak garatu ditu, komunitate fungikoen azterketari begira. Eta azterlan horietan eskuratutako ezagutzak, ekosistemen onddo-biodibertsitateari buruzko informazio globalarekin, kontserbazio-lanei ekitea ahalbidetu die.

Bestalde, kontuan izan du zientziaren dibulgazioak duen garrantzia, eta era aktiboan parte hartu du dibulgazio-hitzaldi ugaritan, dibulgazio-aldizkari zientifikoetan (adib. Zizak, Elhuyar, Ekaia, Sus- trai...), bai eta elkarrizketa eta bideo informatiboetan ere (Zientzialari, Teknopolis-Gertutik...).

Klima-aldaketaren arazoak gero eta arreta handiagoa jasotzen ari da eta komunikabideek gero eta leku gehiago eskaintzen diote arazo honi. Euskal gizartearen kezka nagusienetakoa ere bada eta agenda politikoan ematen zaion garrantzia handitzen ari da.

Hala ere, klima-aldaketari buruzko informazioa urruneko kontu bezala aurkezten zaigu maiz, eta datu kontrajarriak ere jasotzen ditugu. Gaia, noski, konplexua da eta ikuspuntu desberdinetatik aztertu daiteke, baina gehienetan informazioa tenperatura igoerarekin dago lotuta edo muturreko gertakariekin, eta gutxi hitz egiten da aldaketa hauen jatorriaz eta bere ondorioek gure gizarte eta ekonomian izan dezaketen eragin handiaz.

Hitzaldi honetan klima-aldaketaren inguruko bidaia proposatzen dizuegu, zientzia oinarri izango duena. Abiapuntua, klima aldaketaren ebidentziak izango dira, gaia aldatzen ari ote den aztertuko dugu, baita aldaketa hauek, Lurraren historian gertatutakoak ikusta, ziklo natural baten ondorio diren. Gertatzen ari diren aldaketen atzean dauden faktoreak eta arrazoi nagusiak ere aztertutako ditugu, eta hauen arabera aukeran ditugun konponbideak. Azkenik, dagoeneko gertatzen ari diren eta etorkizunean jazo daitezkeen ondorioak ezagutuko ditugu eta gizarteak hauei aurre egiteko nola presta daitezkeen.

Biografia

Elisa Sainz de Murietak klima-aldaketaren inpaktu eta egokitzapen neurriak aztertzen lan egiten du BC3 ikerketa zentroan. Geologian lizentziatua da Euskal Herriko Unibertsitatean. Ikasketak amaitu ondoren, Madrilera joan zen Ingurumen Ingeniaritza eta Kudeaketa Masterra egitera Industrial Antolakuntzarako Eskolan (EOI).

2002an Mondragon Taldeko kooperatiba batean egin zuen lan 2005ean Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailean hasi zen arte, Biodibertsitate zuzendaritzaren ardurarekin. Eusko Jaurlaritzan lau urtez egon eta gero doktoretza egiteko Masterra egin eta 2010ean bere tesia egiten hasi zen BC3 ikerketa zentroan. Bere doktoretzan klima-aldaketak eragindako itsas-mailaren igoerak euskal kostaldean sortu ditzakeen inpaktu eta kalte ekonomikoak aztertu zituen.

2017tik 2019ra Erresuma Batuko London School of Economics unibertsitatean egon da lanean, klima-aldaketaren inpaktuei egokitzeko neurriak eta politikak aztertuz eta egun bueltan dago BC3-n, hainbat ikerketa proiektutan murgilduta.

Hautespen naturala eta deriba genetikoa dira espezieen bilakaeraren bi eragileak. Hautespen naturalaren arabera, gaitasun handiena ematen duten ezaugarri heredagarriak, denborak aurrera egin ahala, espezie bakoitzaren populazioetan ugarienak direnak izango dira. Ingurunearen ezaugarriek zehazten dute prozesu horren zentzua, ezaugarri batzuk onuragarriagoak direlako ingurumen-baldintza jakin batzuetan eta beste batzuk onuragarriagoak direlako beste batzuetan. Espezie batzuetan, eta, bereziki, giza espeziean, kultura-eskuratzeak ingurunearen funtsezko elementuak dira, eta eboluzioaren bilakaera erabaki dezakete, beste edozein ingurumen-faktorek bezala. Suaren erabilera kontrolatuak, abeltzaintzak, zerealen etxekotasunak, nabigazio-teknikek eta beste kultura-eskurapen batzuek eragin handia izan dute eta dute gure espeziearen ezaugarrietan edo, gutxienez, populazio jakin batzuenetan. Eta etorkizunean kultura eskuratze horiek edo beste batzuk gauzatzen jarraituko dute.

Biografia

Fisiologiako katedraduna Euskal Herriko Unibertsitatean, animalien Fisiologia irakasten du Zientzia eta Teknologia Fakultatean 1986tik. Itsas animalien fisiologian ikertu du EHUn eta Europako hainbat ikerketa- zentrotan (Plymouth Marine Lab, NERC, Erresuma Batua; Laboratoire National "Ecosystème conchylicole", IFREMER, Frantzia; Instituto de Investigaciones Marinas, CSIC, Vigo; Instituto Español de Oceanografía, A Coruña). Zientziari buruz eta ezagutza zientifikoak Deian eta hainbat hedabide digitaletan (Naukas, Vozpópuli, Cuaderno de Cultura Científica, Zientzia Kaiera eta The Conversation) dituen inplikazio sozialei buruz idazten du.

Horrez gain, Kultura Zientifikoko Katedrako zuzendaria da. EHUko errektoreorde (1998-2000) eta errektore (2004-2008) izan da. Unibertsitate Koordinaziorako Kontseiluko kide izan da (2002-2004), Senatua eta EITBko Administrazio Kontseilua ordezkatuz (1999-2014). Jakiundeko (Zientzia, Arte eta Letren Akademia) (2012), Zientzia eta Teknologiarako Espainiako Fundazioaren (FECyT) Kontseilu Zientifiko eta Teknologikoko (2015) eta Donostia International Physics Centerreko (DIPC) kide da.

2019an Eusko Ikaskuntza-Euskadiko Kutxaren Humanitate, Kultura, Arte eta Gizarte Zientzien saria jaso zuen.

La medicina basada en la evidencia (MBE), tiene su origen en la aplicación de los ensayos clínicos en medicina en los años 60 del siglo XX debido a la crítica que existía a la falta de fundamentos y a la gran variabilidad en la práctica de la medicina. Es desde 1981 cuando empieza a desarrollarse lo que conocemos con el nombre de MBE-EOO.

En noviembre de 1992, el "Evidence-Based Medicine WorkingGroup" (EBMWG) (Grupo de Trabajo en Medicina Basada en Hechos) de la Universidad McMaster, en Ontario (Canadá), publicó en la revista JAMA, el artículo titulado: Evidence-based medicine. A new approach to teachingthe practice of medicine. Se iniciaba la difusión de un nuevo enfoque para la práctica de la medicina.

Gu EOO Osatzen elkarteko partaideak gara (Familia eta Komunitate Medikuntzako Euskal Elkartea), eta 25 bat urte gabiltza beharrean. Osasun-sistema publikoko arretako lehen mailako profesionalak gara. Gure helburua zera da: ezagutza onenetan oinarritutako medikuntza eta erizaintza praktikatzen laguntzea, eta, aldi berean, seguruagoak eta eraginkorragoak izatea. Horretarako, egunero kontsultan sortzen diren zalantzak zehatz-mehatz argitzen saiatuko gara hitzaldi honetan, eta gure jardunbidea eta esperientziak zuekin partekatuko ditugu.

Biografia

Ina Idarreta Mendiola Nafarroako Unibertsitatean Medikuntza eta Kirurgian lizentziatu zen 1981ean. Familia eta Komunitateko Medikuntzan espezializatua. 36 urte daramatza lanean Lehen mailako arretan osasun zentro ezberdinetan; azken 30 urteak Tolosakoan. Gaur egun (2018tik) OSI Tolosaldeko Iurramendi egoitzako sendagilea da. Ebidentzian Oinarritutako Osasungintza (EOO) praktikatu du azken 25 urteetan eta EOO Osatzen (Familia eta Komunitateko Medikuntzako Euskal Elkartea) taldeko bazkidea da. Praktika honi buruzko hainbat ikastaro eman ditu.

Idoia Alkorta Mitxelena EHUn Medikuntza eta Kirurgian lizentziatu zen 1983an. Familia eta Komunitateko Medikuntzan espezializatua. 25 urte daramatza lanean Lehen mailako arretan: Aretxabaletako Osasun Zentroan, Errenteriako Etengabeko Arreta Gunean, etb. Gaur egun (2011tik) OSI Bidasoako 2 egoitzetako medikua da. Ebidentzian Oinarritutako Osasungintza (EOO) praktikatu du azken 18 urteetan eta EOO Osatzen (Familia eta Komunitateko Medikuntzako Euskal Elkartea) taldeko bazkidea da. Praktika honi buruzko hainbat ikastaro eman ditu.

Parkinson gaixotasunarekin lotutako neuronen degenerazio prozesua sintoma motoreak sortu baino askoz ere lehenago hasten da, hau da, moteltasuna, dardara eta muskuluen go- gortasuna agertu aurretik. Honek esan nahi du, pertsona bateri Parkinsonaren diagnostikoa ezartzen zaionean, bere burmuinean dagoeneko neuronen galera handi bat gertatu dela eta, zoritxarrez, galdutako garuneko neuronak ezin dira berreskuratu.

Beraz, neuroendekapena hasi eta sintoma motoreak agertzen direneko tarte hori izango litzateke gaixotasuna ren prozesu naturala aldatzeko gai diren tratamenduak emateko momenturik egokiena. Hala ere, oraindik ez dugu eskuragarri Parkinson gaixotasuna aurreikusi dezakeen instrumenturik, ezta Parkinsonaren diagnostikoa duten pazienteen artean fenotipo desberdinak sailkatzeko metodorik.

Azken urteetan, Parkinsona duten gaixoen ikusmen sisteman aldaketak ikusi dira. Begia, zehazki erretina, garunaren luzapen bat da eta honek aukera bat ematen digu begiak aztertuz garuneko gaixotasunetan gertatzen diren aldaketak ulertzeko. Garun eskanerren eta erresonantziekin alderatuz, begia modu azkar, ez-inbaditzaile eta eroso baten aztertu daitezke. Gainera, erretinako irudien erresoluzio maila garuneko teknikena baino askoz handiago da eta, ondorioz, aldaketa sotilagoak detektatzeko gai izango lirateke, hau da, gaixotasunaren hasierako etapetan.

Beraz, begia neuroendekapeneko gaixotasunak ikertzeko bidea izan al liteke? Hitzaldi honetan galdera honi erantzuteko egin diren azken ikerketen berri emango dugu.

Biografia

Ane Murueta-Goiena Larrañaga ondarrutarrak optiko-optometrista karrera 2009an amaitu zuen Zaragozako Unibertsitatean eta 2018an doktoregoa Neurozientzietan lortu zuen EHUn. Duela bi urte Biocruces Bizkaia Osasun Ikerketa Institutuko neuroen-dekapeneko gaixotasunen ikerketa taldearen partaide bihurtu zen. Bere doktorego tesia animalia-ereduetan burutu zuen arren EHUn, gaur egun ikertzaile kliniko bezala dihardu, Parkinsona duten gaixoen ikusmen sistema aztertuz.

Bere ikerketa lanaren ildo nagusia erretinako eta garuneko neuroirudien bitartez Parkinson gaitzarekin lotutako dementzia aurreikustea da, horrela ba, gaixotasunaren diagnostikoa eta pronostikoa hobetuz. 10 artikulu baino gehiago argitaratu ditu nazioarteko aldizkarietan, hauetariko 4 Parkinsoneko gaixotasunarekin lotuta eta lehenmailako aldizkarietan argitaratuak.

Con este título sacado de una canción de la famosa película “Tómbola”, de Marisol queremos resumir el contenido de la charla en la que vamos a realizar una serie de experiencias que pondrán de manifiesto la naturaleza de la luz. ¿Qué es la luz? ¿Es onda o partícula? ...

El mundo que nos rodea es de color pero a qué se deben los distintos colores de los objetos, ¿son de color ... o los vemos de color? Comprobaremos con experimentos sorprendentes que los objetos reflejan o absorben parte de la luz y por eso distinguimos distintos colores.

Estudiaremos fenómenos como la reflexión y refracción de la luz, haremos sumas y restas con los colores y podrás comprobar que tu sombra no tiene por qué ser negra.

También veremos a lo largo de esta charla que hay otros tipos de luz. Estamos acostumbrados, porque vivi- mos inmersos en ella, a utilizar la luz “blanca” pero hay otros tipos de luz que no son tan habituales, por ello queremos que conozcas y veas cómo sería el mundo que te rodea si utilizáramos luces como la ultravioleta o la infrarroja.

Pero es que hay además otros tipos de luces como la luz láser, que utilizaremos en esta charla o la luz polarizada con la que también haremos alguna experiencia.

Para finalizar veremos que la luz es la fuente de información que nos llega desde otros puntos del universo. Desvelaremos aquí el código secreto que nos ha permitido descifrar dicha información.

Todo lo que hemos contado hasta ahora en nuestra charla no podríamos verlo si no estuviéramos dotados de un órgano que nos permite captar estos estímulos. Se trata de nuestros ojos que nos permiten recoger y enviar la información a nuestro cerebro que es quien finalmente nos permite ver.

Biografia

Lojan (Granadan) jaio zen 1956an eta Granadako Unibertsitatean Biologian lizentziatura lortu zuen.

Zientzia eta Astronomiarekin loturiko zenbait elkarteen bazkide da, hala nola ApEA, AEPECT, MECYT, Sociedad Malagueña de Astronomía, Agrupación Astronómica de Málaga Sirio edo Cel Fosc.

Ingurugiro hezkuntza, astronomia, zientzia dibulgazioa edo gizartearen zientziaren pertzepzioarekin erlazionatutako komunikazio edo tailerrak aurkeztu eta zuzendu ditu Espainian edo nazioarte mailan izan diren bilera, topaketa edo kongresuetan.

“Astronomia Nazioarteko Urtean” (2009) Fundazio Descubre-k antolatu zuen “De la Tierra al Universo” erakusketaren zuzendaritza zientifikoan parte hartu zuen.

2017. urte arte Malagako “Centro de Ciencia Principia” zuzendu zuen, bertan antolaturiko jarduerak koordinatu zituen eta kurtsoak, hitzaldi zikloak, erakusketak, materiale didaktikoen edizioa eta zientziaren dibulgazioarekin loturiko hainbat ekitaldi zuzendu zituen.

Dibulgazio eta irakasleen formakuntzarako aldizkarietan artikulu ugari argitaratu ditu eta testu-liburu eta testu-liburuen kapituluen egilea ere bada.

Gaur egun jarraitzen du dibulgazioa egiten, hitzaldiak ematen eta parte hartzen zientziaren ferietan, kongresuetan eta zientziarekin erlazionaturiko beste ekitaldietan.

Asko hitz egiten da klimaren aldaketaz hedabideetan, baina gehienetan tenperaturaren igoerarekin (beroketa globala) lotzen da aldaketa, gerora begira prezipitazioetan izan daitezkeen gorabeherak bazter uzten direla.

Horrexegatik da garrantzitsua klima aldaketa urarekin ere lotzea, ura ezinbesteko gaia delako, bizimoduaren baldintzatzailea. Hortaz, noizbehinka hidrologoei egiten zaigun galdera hauxe da: Zernolako emariak izango dira gure erreketan, edo iturrietan, mende honen erdian, kasurako? Zelako joerak aurreikusten dira ur kontuetan?

Normalean galdetzen ez zaiguna zera da: Zer gertatu da gure erreketan azkeneko hamarkadetan? Izan ere, gertatua dena hortxe dago, jasotako emari-datuetan, gertatzekoa dena, ordea, zalantzazkoa da, oso, beraz, egon badago aldea!

Hitzaldian saiatuko gara bi galderak erantzuten: nondik gatozen (segurua dena) eta nora goazen (dudazkoa). Eta agerian utziko dugu gerora begira ur-sistemetan izan daitezkeen aldaketak ez direla klimaren aldaketatik bakarrik etorriko baizik eta lurraldearen antolamendutik ere (batez ere, lurzoruen okupazio modutik).

Biografia

Bilbon jaioa 1955ean, Geologian Doktorea eta Hidrogeologian Katedraduna da. EHUn lizentziatu zen (1978) eta bertan segitzen du, irakasle eta ikerlari. Irakaskuntzan eta ikerkuntzan beti Ura-Lurraldea uztarriari lotutako gaietan jardun du.

Eusko Jaurlaritzak onetsitako Ikertalde Kontsolidatu baten (Hidro-Ingurumeneko prozesuak) arduraduna da. Hainbat proiektutan hartu du parte, bertan, estatuan zein Europan, eta artikulu zientifiko ugari argitara eman.

Ikerketa-ildo nagusiak: ur-sistemen dinamika (ibaiak, akuiferoak, hezeguneak) fluxu eta materia aldetik (kutsadura, sedimentuak), etorkizunean izan daitezkeen klima-eszenarioetako urerregimenen aurreikuspena (modelizazioa) lurzoruen erabileraren eragina oinarri hartuta (Ura eta Lurra uztarrian hartuta, Ibai-Arroaren mugartean).

Ikerketa-bideak zabaltzeko beste diziplinetako ikerlariekin ari da elkarlanean. Hortik dator “Global Change and Heritage” izeneko Prestakuntza eta Ikerkuntzarako Unitatea sortu izana EHUn. Unitate honen bidetik ere eratorriak dira Lurraldea, Paisaia eta Ondare Katedra eta Doktorego Programa bat. Funtsean, saiatzen dira Uraren bidez Lurraldean eragina duten jarduerak aztertzen, eta hau guztia diziplinarteko ikuspegi batetik lantzen.

Los neutrinos han sido definidos como «el pedazo más minúsculo de realidad imaginable».

Aparecen como producto de deshecho en las desintegraciones radioactivas y carecen de carga eléctrica, apenas tienen masa y apenas interactúan con la materia. Son, de hecho, casi perfectos fantasmas y tan inútiles como éstos. ¿O no?

En esta charla hablaremos, precisamente de las sorprendentes aplicaciones de los inútiles neutrinos.

Biografia

Juan José Gómez Cadenas (Cartagena, 1960), fisikaria eta idazlea da. Gaur egun, Ikerbasqueren ikerlaria da Donostia International Physics Center (DIPC). Horrez gain, Canfranc-eko Lurrazpiko Laborategian (LSC) NEXT esperimentua zuzentzen du. Esperimentu honetan, nazioarteko 80 zientzialariren zuzendari delarik, neutrinoa bere antipartikula dela frogatu nahian ibili da. Aurrekoaz gain, bere ibilbide zientifikoak, hainbat leku ospetsutan lan egitera eraman du. Batzuk aipatzearren bakarrik, Stanford eta Harvard-eko unibertsitateetan, Ginebrako partikulen azeleragailuan (CERN) edota EEBBko Fermilab eta Japoniako KEK laborategietan lan egin du. Bere ibilbide profesionalaz gain, zientzia dibulgatzailea eta fikziozko eleberrien idazlea ere bada.

Franklin Roosevelt-ek 1937an esan zuen: 'Bere lurzoruak suntsitzen dituen nazioak, bere burua suntsitzen du'.

Esaldi hau oinarritzat hartuta, lurzoruak gure bizi-kalitatean duen eragina azaltzea eta berau babestu beharraren garrantzia nabarmentzea dira hitzaldiaren helburu nagusiak.

Lurzorua lurrazalaren kanpoko geruza fina da, gizakion epidermisaren antzekoa. Geosfera, hidrosfera, biosfera eta atmosferaren interakzioaren ondorioz sortzen da, klima epeletan 100 bat urte behar ditugularik 1 edo 2 cm. lurzoru sortzeko; beraz giza eskala kontuan hartuta natur baliabide ez berriztagarritzat jotzen dugu. Lurzoruak gizakioi hornikuntza, erregulazio, kultura eta euskarri zerbitzuak eskaintzen dizkigu baina halere oso mehatxatuta dagoen natur baliabidea da.

Nazio Batuen Elikadura eta Nekazaritza Erakundearen arabera planetako lurzoruen %33ak degradazio maila ertaina edo handia erakusten du, batez ere higadura, trinkotzea, materia organikoaren galera eta zigilatzearen ondorioz.

Euskal Herria ez da salbuespena: euritsua, maldatsua eta lurzoru astunak ditugun gure herri eder honetan, higadura eta trinkotze arriskuak altuak dira. Horrez gain, gizarte oso industrializatu eta urbanizatua gara, eta lur erabilera ezberdinen arteko gatazka ugari sortzen dira. Eta nola ez, aldaketa klimatikoak ere eragina izango du lurzoruen funtzionamenduan; beraz, lurralde antolamendu egokia eta lurzoruen kudeaketa iraunkorra izan beharko ditugu gure etorkizuneko tresna nolabaiteko ongizatea izaten jarraitu nahi badugu.

Biografia

Nahia Gartzia Bengoetxea, ondarrutarra, EHUko Europako aipamendun doktorea da. Doktore tesia Hohenheim-eko Unibertsitatean burutu zuen.

Bere lanen muina basoen lurzoruen kalitatea eta baso-kudeaketa intentsiboak dakarren eragina aztertzea izan da. Azterketari ikuspegi holistikoa eman dio parametro fisiko, kimiko eta biologikoen arteko erlazioak aztertuta. Lan horri esker baso-kudeaketaren jasangarritasunaren indikatzaileak garatzea eta erabiltzea ahalbidetu dio.

2008an Neiker-Tecnaliaren ikerketa taldearen partaide bihurtu zen. Gaur egun, bere lan ildorik garrantzitsuena basoen lurzoruen gai organikoen dinamika eta egitura aztertzea da.

10 artikulu baino gehiago argitaratu du nazioarteko aldizkarietan, batzuk lehenengo mailakoak, hala nola Geoderma edo Soil Biology and Biochemistry.

Gaur egun bi doktorego tesi ari da zuzentzen aldaketa klimatikoaren aurrean baso-sistemek egokitzeko duten moduari buruzkoak.

2016tik 'Sociedad Española de Ciencias del Suelo' elkartearen Lurzoruen Fisikaren saileko idazkaria da.

La Astronomía es una de las disciplinas más antiguas y está presente en nuestra vida diaria más de lo que muchos imaginamos. La organización del tiempo en días, semanas de siete días, meses de diferente duración, años... está muy relacionado con la observación de los astros. El más importante de todos, por supuesto, es el Sol. Pero la Astronomía es una ciencia que se asocia principalmente con la noche, con las estrellas. El cielo estrellado, tal y como se ve desde los Pirineos, desde la meseta o desde alta mar, lejos siempre de las ciudades, es un paisaje natural que no deja indiferente a nadie. Ese cielo estrellado ha sido una fuente de inspiración inagotable para los humanos desde siempre y creemos que es un patrimonio que merece la pena proteger para las generaciones futuras.

En esta charla hablaremos de Astronomía, de estrellas y planetas, y comprobaremos cuánto conocemos del antiguo saber de las estrellas.

Biografia

Iruñean jaio zen Errege egunean eta OHO Iruñako Jose Maria de Huarte Ikastetxe Publikoan ikasi zuen. Batxilergoa Navarro Villoslada Institutuan ikasi zuen eta Fisikaren Zientzien Lizentziaturaren lehenengo zikloa Zaragozako Unibertsitatean. Espezialitatea (2. Zikloa) Madrileko Unibertsitate Konplutensean (Astrofisika) bukatu zuen.

Lanpostuak: UPNan Matematika eta Informatika Saileko irakasle elkartua izan zen (1989-1992) eta 1992tik aurrera Iruñako Planetarioan Ekoizpena eta Pedagogia arduraduna da.

Hainbat elkartetako bazkidea da: Nafarroako Astronomia Elkartea, Asociación para la Enseñanza de la Astronomia (ApEA), Cel Fosc, Asociación Red Astronavarra Sarea, Club de Amigos de la Ciencia de Navarra, Federación de Asociaciones Astron&oactue;micas de España.

Nabarmentzeko proiektuak: Escuela de Estrellas/ Izar Eskola/ School of Stars, Planetarioan eman diren 50 dokumental baino gehiago zuzendu eta ekoiztu ditu. Hainbat kongresutan parte hartu du eta beste hainbat antolatu ditu, Pirineoak La Nuit europear proiektuaren arduraduna da (2017-2020) eta iaz, 2018an, Iruñako Planetario erakundeak 25. urteurrena ospatzen zuela eta, planetario digitala martxan jarri zuen.

En el mundo existen más de 50 especies de gaviotas, presentes en todos loscontinentes, incluida la Antártida. Algunas de ellas son muy escasas, otras muy abundantes. Muchas especies de gaviotas son oportunistas, lo que les ha permitido explotarcon éxito recursos de origen humano, como la basura de los vertederos o los descartes pesqueros. Esto ha generado una relación particular con el ser humano. En la costa vasca, Ondárroa constituye un punto de especial interés para la observación de gaviotas a nivel regional. Entre esas gaviotas, algunas de ellas suelen llevar anillas de color, que identifican individualmente a los ejemplares marcados. A partir de esas aves anilladas de Ondárroa, a lo largo de la charla haremos un viaje que nos llevará a conocer los últimos resultados de los proyectos que la Sociedad de Ciencias Aranzadi está llevando a cabo con estas aves. Hablaremos de cuántas hay, dónde crían, qué comen, cómo se mueven o cuánto viven, así como de la importancia de la ciencia ciudadana en el desarrollo del proyecto.

Biografia

Nafarroako Unibertsitatean Biologia ikasi ondoren bertan lortu zuen doktoregoa 2008an. Ondoren 2 urteko postdok egonaldia egin zuen Alemaniako Vogel-warte Instituten eta berehala, 2011n, Aranzadi Zientzia Elkarteko Ornitologia sailean hasi zen lanean. Gaur egun bertako zuzendaria da.

Bere eginkizunetan bi arlo bereizten dira: kudeaketa eta ikerketa. Kudeaketan Aranzadiko eraztunketa bulegoa zuzentzen du, estatu espainolean ofizial diren eraztunketa bulego bietako bat. Bere lan taldearen laguntzarekin, Aranzadiko eraz- tunketa bulegoa erreferente izatea lortu du bai Europa mailan bai Euskal Herrian.

Ikerketa arloan, 3 lerro nagusi bereizten dira bere eginkizunetan: 1) hegaztien migrazioa (portaera geldialdietan, konexio migratzailea, migrazio estrategiak, espezie migratzaileen eta euren habitaten kontserbazioa), 2) ekologia etainteresgarriak diren espezie populazioen dinamika: kalatxori hori-hankaduna, zozo akuatikoa eta mokoker arrunta, eta 3) estatu espainoleko iparraldean habia egiten duten hegazti populazioen joerak eta euren kontserbazio egoera.

Ikertzaile nagusia izan da 10 deialdi baino gehiagotan bai eskualde mailan bai nazioartean. 150 argitalpen baino gehiagoren egile izan da; 4 doktorego tesi zuzendu ditu eta, gaur egun, beste 8 zuzentzen ari da. EHUko irakasle elkartua da Biodibertsitate, Funtzionamendu eta Ekosistemen kudeaketa masterrean.

Goi mailako futbol taldeetan bi helburu nagusi nabarmentzen dira: harrobiko jokalari gazteak garatzea eta lehen taldeen errendimendu maximoa lortzea, alegia, irabaztea. Jakina da irabazteko jokalarien talentua eta entrenatzaileen kudeaketa gaitasuna funtsezkoak direla. Baina, protagonista hauen inguruan, arlo ezberdinetatik jasotako laguntza gero ta garrantzitsuagoa da: prestakuntza fisikoa, medikuntza, fisioterapia, nutrizioa, datuen analisia, ... Ondorioz, zientzia futbol zelaitik gero eta gertuago dago. Orduan, zientziak golak sartzen lagundu dezake? Futbola futbola dela esan ohi da, baina futbola zientzia ere al da? Galdera hauek erantzuten saiatzeko hitzaldi honetan goi-mailako futbol talde baten kontextuan jokalariak garatzeko eta errendimendua hobetzeko egiten diren eskuhartzeak eta zientziak emandako aurrerapausoak aztertuko ditugu.

Biografia

Jon gaztetatik hasi zen futbolean jokatzen, eta 11 urte igaro zituen Athletic Club-eko harrobiko taldeetan atezain moduan. Bere ikasketak ere kirol arlora bideratu zituen, eta jarduera fisikoaren eta kirolaren zientzietan lizentziatu zen Euskal Herriko Unibertsitatean. Erresuma Batuko Loughborough University-n ariketa fisikoaren fisiologian masterra egin ondoren, Euskal Herriko Unibertsitatean futboleko lesioen inguruko doktorego tesia bukatzear da. Bere ikerketetan futboleko lesioen ezaugarriak, arrisku faktoreak eta ondorio ezkorrak jorratu ditu. 2018tik Athletic Club-en Zerbitzu Medikuetan kirol zientzialari moduan dihardu. Bertan, datuen bilketa, analisi, bistaratze eta komunikazio prozesuak garatzeaz arduratzen da, jokalarien disponibilidadea eta errendimendua hobetzeko asmoarekin.

Gaur egun estres hitza gehiegi erabiltzen da eta arrunt bilakatu da.

Baina zer da estresa? Estimulu mehatxagarrien aurrean organismoak ematen duen erantzun fisiologiko etakonduktuala da, norbanakoak mehatxagarritzat jotzen dituen egoereiaurre egiteko.

Estimulu estresagarri baten aurrean hainbat sistemafisiologiko martxan jartzen dirasustantzia ezberdinen jariapenari hasiera emanez, hormonak, neurotransimisoreak eta sistema immunitarioko hainbat osagai esaterako, eta honek jokabide aldaketak bultzatzen ditu. Honen helburua, noski, egoerari modu arrakastatsuan aurre egitea da eta behin mehatxua desagertuta estres erantzuna amaitu eta organismoa bere onarrizko aktibitatera itzultzen da.

Beraz, estresa ez da txarra. Baina… kontuan izan behar ditugu bi aspektu. Erantzun sistema hau duela miloika urte diseinatu zen garaian esistitzen ziren mehatxuei aurre egiteko. Sistema hau ez da aldatu geroztik eta gaur egun izaera ezberdineko mehatxu ezberdinei egin behar diegu aurre, izaera soziala dute eta maiztasun handiagoarekin aurkezten dira, estres sozial kronikoa deritzoguna. Hori dela eta, estres erantzuna gehiegi pizten da osasunean hainbat arazo sor ditzakeelarik, fisikoak eta mentalak.

Esan bezala, estres egoera baten aurrean sistema fisiologiko ezberdinetan aldaketak gauzatzen dira, immunitarioa kasu. Sistema immunitarioak bi erantzun mota nagusiren bitartez defendatzen du organismoa, hantura prozesuen eta antigorputzen sintesiaren bitartez. Estres egoera baten aurrean, hantura prozesua martxan jartzen da helburu prebentiboarekin eta antigorputzen sintesia gutxitu egiten da, kostu energetiko handia suposatzen baitu. Beraz, estres kronikoaren kasuan antigorputzen sintesia denbora luzez murriztua egotearen ondorioz gaixotasun birikoen aurrean babesgabe uzten gaitu. Aldi berean, hantura prozesuakroniko bihurtzen da beste sistema fisiologikoren funtzionamendua konprometituz eta depresioa bezelako nahasmenduen agerpena erreztuz. Noski, estres sozial kronikoa pairatzen duten pertsonaguztiak ez dira gaixotzen. Norberak estres egoeraren aurrean erabiltzen dituen aurre egite estrategiek garrantzia handia dutelako.

Biografia

Psikologian lizentziatua eta doktorea da. “Diferencias individuales en ratones derrotados crónicamente: cambios conductuales, neuroendocrinos, inmunitarios y neurotróficos como marcadores de vulnerabilidad a los efectos del estrés” izenburutzat duen doktorego tesiarekin batera hasi zuen bere ibilbide zientifikoa, baita doktore sari berezia lortu ere. Ondoren, bere aktibitate ikertzailearekin jarraitu zuen ikertzaile doktore kontratu batekin psikologia fakultatean psikobiologiako arloan (EHU).

Geroztik gaurdaino, psikobiologia ikerketa talde kontsolidatuaren kidea da. Talde honek bi ikerketa lerro ditu psikoneuroinmunologia disziplinaren barnean. Batak, estres sozial kronikoak jokabidean eta hainbat sistema fisiologikotan sortzen dituen aldaketek depresioa bezalako nahasmenduen garapenean jokatzen duten papera ikertzea da, arreta berezia eskeiniz desberdintasun indibidual eta sexualei. Besteak, aurrekoan oinarriturik, estres sozialaren, kantzerraren eta depresioaren arteko harremana ikertzea du helburu. Psikobiologiako ikerketa taldeko kide izateaz gain Asturiaseko neurozientzietako institutoarekin (INEUROPA) kolaboratzen du europear ikerketa sare batean entzefalopatia hepatikoa ikertzen, zehazki entzefalopatia mota honen hasierako estadioetako markatzaileak identifikatu nahian, bai jokabidezkoak bai fisiologikoak.

Ikerketetako emaitzak ospe internazionaleko hainbat aldizkaritan argitaratu eta kongresutan aurkeztu dira. Ikerketari dagokionez ere, hainbat doktorego tesi zuzendu ditu. Ikerketez gain, EHUko irakasle atxikia da psikologiako fakultatean eta eskolak eman ditu kriminologiako eta psikologiako graduetan. Egun psikologia fisiologikoa eta neuro-psikologia eta psikofarma.

El calentamiento global de los océanos está provocando desplazamientos hacia el norte de los peces, migraciones en profundidad y adelantamiento de su fenología. En esta charla hablaremos de cómo el cambio climático está ya afectando la reorganización del ecosistema marino, tanto a nivel global como en nuestras costas.

El concepto de nicho ecológico de las especies es clave para entender cómo las poblaciones responden a los cambios de temperatura u otros factores oceanográficos, a veces con cierto retraso. En algunos casos, las especies no podrán aclimatarse a las nuevas condiciones, provocando quizá efectos en cascada en la red trófica.

Abordaremos también los escenarios de un océano más caliente para las próximas décadas y sus implicaciones en la pesca de la flota vasca. El conocimiento de estos escenarios y su incertidumbre es la base para definir estrategias de adaptación del sector pesquero al cambio climático.

Biografia

Bartzelonako Unibersitatean lortu zuen lizentziatura Biologian eta doktoregoa Tolosako Paul Sabatier Unibertsitatean 2002an. Ondoren post-doc egonaldia egin zuen Frantziako CNRS-n eta 2005. urtean AZTI-n hasi zen lanean, non itsas makroekologia ikerketak egiten dituen eta itsas ingurugiro, kostalde eta arrantzan klima aldaketak sortzen dituen inpaktuak aztertzen dituen.

Nazioarteko aldizkarietan 74 argitalpen baino gehiagoren egile da, adibidez: Nature Communications. AZTIn, Ozeano eta Kostaldetan Klima Aldaketa sailaren arduraduna da.

Gizakiok gure bizitzan zehar aldaketa ugari izaten ditugu, hauetariko asko gure prozesu fisiologikoen barne dira, beharrezkoak; beste batzuk, ordea, kanpoko faktoreekin zerikusia dute..., hauek dira gerora kaltegarriak izan daitezkeenak. Gorputza momento oro oreka baten bila dabil bere arau batzuk beteaz, beti mina ekidituz eta ahalik eta energia gutxien gastatuz, bere funtzioak betez. Oreka bilatze honek, gorputzaren erabaki hauek, gerora gorputzarentzat kaltegarriak izan daitezke. Horrela agertzen dira guk disfuntzioak deritzogunak; baita gaixotasun ugari ere.

Une oro gorputzak hitz egiten digu, seinaleak bidaltzen dizkigu, asko esagunak: izerdia, hotza, sukarra, mina, nekea... baina beste batzuk ez ditugu hain ezagunak. Horrexegaitik gure lana horretara bideratzen dugu, gorputzak ematen dizkigun pistak irakurri eta hauek jarraituz, mapa bat osatu eta tratatzen joan, normaltasunera bueltatzen lagunduz.

Gorputza osotasunez tratatzen dugu, osatzen duten estrukturen loturak kontutan izanda, eta, puntu honetan, fasziari eta honen kalteei emango dizkiot garrantzia. Azken urteetan papel garrantzitsua hartzen joan da faszia, bioteknologiak izan dituen aurrerapenei esker.

Gorputzean gertatzen diren aldaketen lekukoa da faszia, barne edo/eta kanpotik datozen eraginen lekuko, arazoaren errora joateko faszia ulertu beharra daukagu; horrela, sustraira heltzen saiatuko gara, osasunean adituak diren profesional denekin elkarlanean. Terapia fisikoak erabiliz egiten ditugun aldaketei esker, gorputza patroi berriak hartzen joango da.

Gaur, gizakiak izaten dituen aldaketei errepaso txiki bat egingo diogu, zergaitik gertatzen diren eta zeri erreparatu behar diogun. Gorputza eta ematen dizkigun seinaleak pixkatxo bat gehiago ezagutzera iritsiko gara.

Biografia

Eibarren jaio nintzen 1979ko martxoaren 9an. Ondarroan bizi eta ikasketak bertan egin nituen, lehenengo San Jose ikastetxean eta gero institutuan. Txikitatik izan nuen medikuntzarekin zer ikusia zuen ikasketak egiteko gogoa, eta institutuan nengoela fisioterapia ikasketak egitea erabaki nuen, hasieran ikasketa hauek eta kirolak zuten loturarekin pentsatuz... Momentu horretan Euskal Herrian ez geneukanez aukera hori, Soriako unibertsitatean bete nituen ikasketa horiek (1997-2000). Amaitu ostean, hiru urtez egon nintzen hezkuntzan lanean, behar bereziak zeukaten haurrei tratamentua emoten... Urte hauetan nire formazioa ildo honetik joan zen. Momentu berean (2002), osteopatiako ikasketak hasi nituen Madrilgo Osteopatia eskolan. 2009an, 6 ikasturteren ostean C.O (certificado osteópata) lortu nuen. 2004tik Ondarroan nago lanean fisioterapeuta bezala.

Etxelilan, Ondarroako udalaren laguntzaz hipopresiboen formakuntza ikastaroak eman ditut 2015, 2016, 2017 eta 2018an. Beste formakuntza ikastaroak:

• Leopold Busquet-ekin kate muskularrak landu nituen 2004-2005 urteetan.
• Marzel Coufier eta Sara Esparzarekin teknika hipopresiboak eta uroginekoligian ikastaroak. 2004, 2018.
• Andrzej Pilat-ekin faszia sistemaren postgradoa (2014-2015, 2015-2016).

Aplikazio informatikoen analista programatzaile, lan arrisku prebentzioa eta sistemak eta sareen segurtasuna ikasketak egin ondoren, urte batzuetan informatikari lana egin zuen.

Errespetuz elkartean 2007. urtetik aurrera teknikari eta arduradun dihardu eta, horrez gain, 2010etik aurrera Eusko Jaurlaritzaren Berdindu Ibiltari zerbitzuan ere badabil.

2014. urtean Salamancako Unibertsitateko “Curso Homosexualidad, Bisexualidad, Transexualidad y Heterosexualidad. Deconstruyendo el privilegio Cisexual” eta 2015ean EHUko “Diversidad, minorías y (medios) comunicación ̈ ikastaroetan parte hartu zuen.

Azken urteetan hainbat ikastaro eta tailer eman ditu Berdindu hezkuntza proiektuaren barruan eta Errespetuz elkartearen bitartez Garatu hezkuntza programan ere.

2016an Errioxako Unibertsitatean genero eta dibertsitate afektibo-sexuala eta transexualitateari buzruzko formazio programako hezitzaile izan zen.

Gaur egun hezitzailea da SexuanArt-en sexologia zerbitzuan eta Eusko Jaurlaritzako tratu berdintzaile eta ez-diskriminatzailea sustatzeko sarean (Eraberean). Halaber, arduraduna eta hezitzailea da Eusko Jaurlaritzaren Familia Anitzen Berdindu Zerbitzuan.

Biografia

A pesar de ser una situación que ha existido a lo largo de toda la historia de la humanidad, se ha mantenido oculta a los ojos del mundo debido a que se consideraba un tema tabú.

Actualmente, pese a que son muchos los avances conseguidos a nivel social, cuando hablamos de transexualidad, el ideario colectivo, muchas veces, tiende a centrarse en cuestiones morales o en prejuicios fruto del desconocimiento de esta realidad. Desconocimiento provocado por el hecho de que apenas existen estudios científicos sobre ello y, apenas se habla de lo poco que existe. Pero los datos científicos sobre el tema existen, actualmente la ciencia está más cerca que nunca de poder explicarnos por qué somos hombres o por qué somos mujeres.

Si quieres saber más sobre el tema, te invitamos a que pases una tarde con nosotros.

Kautxoa da Cikautxok hasieratik erabili izan duen materiala. Enpresak kautxoaren ezagutza etxean formulatzearen aldeko apustua egin zuen eta betidanik lan egin izan dute kautxoetan espezializatutako teknikariek. Hori dela eta, enpresa kautxoa formulatzen, nahasten, entsaiatzen eta kautxozko piezak diseinatzen espezializatu da. Hitzaldi honetan kautxoaren aurrekari historikoak eta polimero motak ezagutuko dira, kautxoa zergatik erabiltzen den argituko da, bere ezaugarri nagusiak, motak, osagai nagusiak eta nahas- keta prozesuak azalduz. Horrez gain, Cikautxok kautxoarekin izandako esperientzia komentatuko da eta ekoizten dituen pieza mota batzuk deskribatuko dira: juntak (garbigailuetan, motorretan, ...), hodiak, kateterrak, parkeetako lur elastikoak ...

Biografia

AMAIA AULESTIA

2002an bukatu zituen Ingeniaritza kimikoko ikasketak Kantabriako Unibertsitatean. Azken urtea eta karrerako proiektua Alemanian, Erlangen-Nurnberg Unibertsitatean, burutu zituen. 2003an sartu zen Cikautxo enpresan, laborategiko laguntzaile bezala. Bi urte geroago Materialen Garapenerako teknikari izatera pasatu zen eta 2015ean Extrusioko Materialen Garapeneko arduradun izendatu zuten. Ibilbide profesionalean zehar arloko hainbat kurtsotan parte hartu du (polimeroak, elastomeroak, esperimentuen diseinuak, ...).

JOSE SANTOS

1993an Kimikan lizentziatu zen Euskal Herriko Unibertsitatean. Graduko proiektua kimika inorganikoko departamentuan burutu zuen. Hurrengo urtean Bartzelonako Unibertsitate Autonomoan Ingurumenaren Kudeaketako ikastaroan parte hartu zuen. Lan arloari dagokionez, 1997an Ingalaterrako York hirian dagoen Tenneco enpresan hasi zen lanean, eta urtebete geroago Cikautxo enpresan sartu zen Materialen Garapenerako teknikari bezala. 2003an Injekzioko Material Garapenaren arduradun izendatu zuten eta horretan dihardu gaur egun ere. Lanean hasi zenetik hainbat kurtso espezializatutan parte hartu du (ingurumen kudeaketa, elastomeroak, materialak, ...).

Nosotros, como el resto de los animales, dependemos en última instancia de las plantas para alimentarnos, pero las plantas que comemos no han evolucionado a lo largo de cientos de millones de años para que nosotros nos alimentemos de ellas...: al estar unidas al suelo y no poder escapar cuando un herbívoro las ataca, se defienden con una gran cantidad de armas (también armas químicas: compuestos tóxicos). A lo largo de los milenios, los seres humanos hemos ido modificando el genoma de las plantas que nos sirven de alimento para poder comerlas sin que nos hagan daño y adaptarlas a nuestras necesidades de cultivo. En esta charla exploraremos las últimas biotecnologías que se están utilizando para la mejora genética vegetal (la transgénesis y la edición de genomas) comparándolas con las tecnologías tradicionales (hibridación, mutagénesis al azar, cultivos in vitro, injertos y otras). Veremos qué nos aportan (luces) estas biotecnologías modernas y qué problemas tenemos que resolver (sombras) para que puedan realmente ser un instrumento útil para mejorar la nutrición y la salud de todas las personas del planeta, incluyendo por supuesto las más vulnerables.

Biografia

Mertxe de Renobales kimikan lizentziatu zen (Bilboko Unibertsitatea, 1975) eta biokimikan doktorea da (Nevadako Unibertsitatea, 1975). Hamahiru urtetan zehar ikerlari eta irakasle lanetan aritu zen Ipar Amerikako hainbat unibertsitatetan. Euskal Herrira bueltatzean, 2 urtez Inasmet Fundazioko Bioteknologiaren esparruko (gaur egungo Tecnalia) ikerlari izan zen. Ondoren, Euskal Herriko Unibertsitateko Farmaziako Fakultatera mugitu zen Biokimikako Katedradun bezala. Irakasle lanari dagokionez, 1998tik bere jubilaziora arte, 2015ean, bi ikasgai eman zituen elikagai transgenikoen inguruan “Calidad y seguridad alimentaria” eta “Nutrición y salud” masterretan. 2009an Bioetikako Nazioarteko Elkartearen saria jaso zuen “Semillas transgénicas en la agricultura ecológica - aspectos bioéticos" lanagatik. Bere ikertaile lana orokorrean lipidoetan zentratzen da eta 90 artikulu zientifikotik gora argitaratu ditu. Horrez gain, azken 20 urteotan zientzia publikoarengana hurbiltzen lan egin du, Gasteizeko Esperientzia Geletan eta Hirugarren Adinekoen Elkartegietan hitzaldiak eta kurtsoak emanez.

Munduan kontsumitzen den energiaren etengabeko hazkun- dea dela eta, gero eta argiago dago energia eskaera horri aurre egiteko energia iturri “garbi” eta berrien beharra. Azken urteotan frogatu da erregai fosilak ez direla epe luzerako irtenbideak, besteak beste, planetarengan dituen eragin kaltegarriengatik. Testuinguru horretan, energia iturri garbi eta agortezinak garatzeko beharra azpimarratu behar da, hala nola energia berriztagarriak edo gaur egun garatzen ari den fusio nuklearra.

Fusio nuklearra unibertsoa elikatzen duen energia iturria da, baina nola sortu dezakegu izarren energia hau lurrean? Mundu osoko eta alor ezberdinetako zientzialariek ITER Proiektuaren barruan dihardute lanean, etorkizunerako energia iturri alternatibo gisa fusio nuklearra erabiltzeko aukera ematen duen erreaktore nuklearra garatzeko eta eraikitzeko asmoz. Teknologia honen garapenak dituen erronkak ITER proiektua proiektu garrantzitsu bihurtzen du; unitate-masa bakoitzeko energia handiena ekoizteko gai izango da, abantaila esanguratsuak izateaz gain, hala nola, ugaritasuna eta segurtasuna.

Biografia

Ingenieritza Elektronikoan titulatu zen 2006an, Euskal Herriko Unibertsi- tatean (UPV/EHU). Ondoren, doktorego tesia burutu zuen Bilboko Industria Ingeniaritza Teknikoko Uniber- tsitate Eskolako (EUITI) Sistemen Ingeniaritza eta Automatika sailean. 2011an UPV/EHUko Graduondoko Batzor- dearen eskutik 2011/2012 ikasturteari zegokion Doktorego Sari Berezietako bat jaso zuen, Irakaskuntza Teknikoko arloan. Doktorego hasieratik hainbat artikulu argitaratu ditu JCR aldizkarietan eta garrantzi handiko nazioarteko kongresuetan. Horrez gain, nazioarteko ikerketa proiektu desberdinetan ere parte hartu du.

Gaur egun, Bilboko Ingeniaritza Eskolan irakasle aritzeaz gain, EHUko Automatic Control Group deritzon taldeko ikerlari ere bada. Taldearen hel- buruak ezohiko energia-iturriak garatzea eta energia elektrikoaren kalitatea hobe- tzea dira.

Duela mende erdi Euskal Herriko ibai gehienak egoera penagarrian zeuden. Geroztik administrazioek lan handia egin dute uraren kalitatea hobetzeko, eta poliki-poliki bizia itzultzen ari da gure ibai eta erreka askotara. Izokinaren itzulera famatua izan da zentzu honetan. Dena den, arazo guztiak ez dira konpondu: kutsatzaile berriak ageri dira gure ibaietan, habitat fisikoa oso degradatuta dago, eta zenbait espezie, hala nola ibai-karramarroa, ur-satorra eta bisoi europarra, oraindik gainbeheran daude. Gainera, gure ibaien gainean oraindik presio handia ezartzen dugu, adibidez, baso-jarduera okerrekin, zentral hidroelektrikoekin, edo nekazaritza intentsiboarekin. Ibaiek sekulako garrantzia dute gizartearentzat, eta beraz, ekosistema hauen dibertsitatea eta funtzionamentua berreskuratzeko lan handia dugu aurretik. Horretarako, ordea, ezinbestekoa da berauen egoera ondo aztertzea, gehien kaltetzen dituzten arazoak konpontzea, eta ibai naturalen portaera ezagutzea. Honetan ari gara Euskal Herriko Unibertsitateko ibai-ekologia taldean, ikerketa zientifikoa kudeaketarekin uztartzen, ingurumenaren egoera hobetzeko. Gure inguruan arazo ugari ikus daitezke oraindik, baina baita mundu osoan eredugarriak diren adibideak. Bietatik ikusiko ditugu hitzaldi honetan.

Biografia

Tolosan jaio zen. Biologian doktorea eta EHUko Zientzia eta Teknologiako Fakultateko irakasle katedraduna da Landareen Biologia eta Ekologia sailean. Ibai-ekosistemen ikertzailea, bereziki habitat fisikoak biodibertsitatearekin eta ekosistemen funtzionamenduarekin duen loturari begira. Ibaien leheneratze-proiektu ugaritan parte hartu izan du administrazioarekin elkarlanean. Nazioarteko aditua da ibaien ekologiaz.

Bere ikerketa taldean Ibai-ekosistemen funtzionamendua aztertzen dute. Giza-jarduera gero eta indartsuagoek ingurumenaldaketa globala eragin dute Lurra planetan. Horren eraginez biodibertsitategalera izugarria bultzatzen ari da gizakia, eta ekosistemen funtzionamendua errotik aldatzen. Euskal Herriko ibaietan ez ezik, Europa, Hego Amerikako zein Zeelanda Berriko ibaietan lan egin izan du taldeak. Eta lan horietatik ateratako informazioa ibaien errestaurazioan aplikatu du gero.

Nazioartekoan bere argitalpen zientifikoak 140 baino gehiago dira. Euskal komunitate zientifikoaren Inguma datu-basean, berak idatzitako 50 lan baino gehiago azaltzen dira.

Aditua den gaiaz liburu hauek argitaratu ditu euskaraz: Basabizitzaren kudeaketa. UEU 1999. Inazio Garin Atorrasagastirekin batera. Eta Sexua eboluzioaren motore. Elhuyar 1995.

Hainbat hitzaldi eman ditu gai horri buruz, besteak beste, UEUko ikastaroetako sarrerako hitzaldia 2008an izenburu honekin: Ingurumenaren aldaketa globala: biziraupena auzitan.

Solasaldi interaktibo baten bitartez, Mugaritz bezelako espazio batean eskaintzen diren ideia, jaki, edari eta ariketen soslaia bat erakutsiko dugu.

Jatea eguneroko ariketa izanik, zeharo gure ohitura, kultura eta hainbeste zirkunstantziek baldintzatzen dute.

Produktua, elaborazioa, kontextua eta jalea oso modu bereizian harremantzen dira. Mugaritzen proposatzen dugun bidaiatxoak, gai nagusi hauek ditu oinarri.

Jatexe batek, oinarrizko beharrak edo plazerra bera asebetetzea ditu xede. Zeintzuk izan daitezke orduan helburu horiek berak bilatzen ez dituen proiektu baten motibazioak?

Zergatik jaten dugu jaten duguna? Zergatik jaten, jaten dugun moduan? Zer da goxoa? Zer ez?

Mugaritzeko ortorduan, sorkuntza, teknología, zientzia, artea eta sukaldariak hain berea duen artisautza uztartzen dira 25 platera eta 3 orduko mahai inguru batean.

Ezagutu ditzagun beraz kode horietako batzuk.

Biografia

1975ean Oiartzunen sortua, 1995etik ostalaritzan espezialista teknikaria da. Bere formakuntza Donostiako goi sukaldaritza eskolan osatu zuen. Jatetxe ezagun ezberdinetan ikasten jarraitu zuen, 1998an Mugaritz jatetxearen irekieran parte hartu eta taldekide bezela proiektuan abiatu arte. 2004an Mugaritzeko sorkuntza atelierraren ardurak hartu zituen beregan. Bertatik, unibertsitate, ikerkuntza zentru eta empresa ezberdinekin harreman anitz sustatu ditu. Zientzia artikulu ezberdinak argitaratu ditu -hori egiten lehenengo sukaldarietako bat izanik-, sorkuntza eta berrikuntza inguruko kurtsoak ematen ditu eta sarritan kolaboratzen du irrati zein idatzizko komunikabideetan. Mugaritzen hainbat liburu ezberdinen argitaralpenean parte hartu du eta munduan zeharreko topaketa eta gastronomia kongresuetan ere egon izan da. Ikerkuntza proiektu ezberdinetan parte hartu du Euskal Herri eta estatu mailako hainbat deialdietan. Jatearen inguruko gaiak aztertzen eta dastatzen jarraitzeko asmoa du luzaro.

Buruko eta lepoko minbizia, biztanleriari gehien eragiten dion seigarren minbizi-mota da, eragin handiagoa du gizonezkoengan, eta hilkortasun-tasa handi samarra du, laringeko minbizia arruntena delarik. Izan ere, Euskal herrian, laringeko minbiziaren inzidentzi tasa 100.000 biztanleko 20koa da. Harrigarria bada ere, Bizkaiak du tasarik altuena mundu mailan, ia 21tekoa.

Tabakoak eta alkoholak eragin handia dute, baita Giza papilomabirusak, azken honek faringeko minbizian batez ere. Horregatik, ohitura osasungarriak izatea da, buruko eta lepoko minbizirik ez izateko modurik onena.

Diagnostiko goiztiarra funtsezkoa da eremu honetan. Izan ere, diagnostikoa berandu egiten bada, oso erresekzio kirurgiko handiak egin behar izaten dira, eta erresekzio horiek, pazientearen bizi-kalitatea kalte dezakete, nahiz eta tumorea sendatu. Hala ere, azken urteetan tratamendu kimioterapikoak eta radioterapikoak garatu dira (baita teknika kirurgikoak ere), erresekzio handiak saihesteko, eta beraz bizi kalitatea hobetzeko.

Biografia

Ondarroan jaioa. Medikuntzan Lizenziatua 1983an Euskal Herriko Unibertsitatean. Medikuntzan Doktorea EHUan 2006an.

DOKTORETZA TESIA: Loaldiko apnea/hipopnea buxatzailearen sindromea duten pazienteak identifikatzeko parametro kliniko epidemiologikoaren aurresateko balioa.

Espezialitatea: Otorrinolaringologia. Espezialitate barruan, urte gehienak Buruko eta lepoko minbiziaren diagnostiko eta tratamendu kirurgikoan lanean. Lantokia: Galdakao-Usansolo Ospitala.

Egun, Galdakao-Usansolo Ospitalean, Otorrinolaringologia Zerbitzuaren Atalburua eta Buruko eta lepoko onkologia atalaren arduraduna.

Espezialitateko hainbat kongresuetako ponentzia, mahainguru eta komunikazioetan partaidea.

Partikula taldeetan (zelula, bakterio, e.a.) partikula bakoitza ausaz mugitu ohi da eta bakoitzaren mugimendu irregularraren ondorioz partikula-multzoa zabaltzen joaten da. Mugimendu irregular hau partikula taldearen mugimendu bihurtzen denean, difusio prozesuan pentsa daiteke eta eredu jarrai bati lotutako ekuazio baten bidez adieraz daiteke.

Gliomak buruko tumoreak dira eta erraz zabaltzen dira. Arratoiekin egindako esperimentuek erakusten dute, arratoi baten garunean tumorea ezartzen denetik aste betera glioma zelulak aurki daitezkeela Nerbio Sistema Zentralean.

Gliomen eredu matematikoa erreakzio-difusio ekuazioaren bidez adieraz daiteke. Hitzez esanda, tumorearen zelulen dentsitatearen aldaketa, tumore-zelulen difusioaren (mugikortasuna) eta tumore-zelulen gehikuntzaren berdina da. Eredua sortzerakoan besteak beste, kontuan izan behar da garunean bi eratako ehunak daudela (%60a materia grisa eta %40a materia zuria). Gizakietan eskanerrak bezalako irudi-teknikak erabilita materia zuriko eta griseko difusio koefizienteak kalkula daitezke.

Eredu matematikoek gliomei aurre egiteko erabilitako tratamenduen (erradioterapia, kimioterapia, erauzketa) emaitza ulertzeko eta ohiko irudi teknikekin iragarri ezin daitezkeen tumorearen inbasio bideak aurresateko balio dute. Gainera, gaixo hipotetikoak definitzea eta tumorea diagnostikatua izan denetik gaixo hauek izango duten biziraupena kalkulatzea ahalbidetzen dute.

Biografia

Markina-Xemeinen jaioa 1975ean, EHUn lizentziatua eta doktorea da matematiketan. 1998-2011 bitartean Lea Artibai ikastetxean irakasle aritu zen, bereziki batxilergoan eta Ingeniaritzan klaseak emanez (matematikak, fisika, kalkulua, aljebra, e.a. irakatsi zituen). 2011tik EHUko Ingeniaritza Eskolako irakaslea da Bilbon, matematika aplikatua sailean. Besteak beste, Informatika, Aljebra eta Geometria, Eredugintza eta Zenbakizko Metodoak ikasgaiak irakasten ditu gradu eta masterrean.

Guztira 60 lanetik gora publikatu ditu (ikerketa artikuluak, dibulgazio artikuluak, liburuak, kongresuetako aktak, e.a.) eta 80 aurkezpen inguru egin ditu (nazioarteko kongresuetan eta nazionaletan, unibertsitateetan, zientziaren dibulgazioarekin lotutako jardunaldietan, e.a.). Hainbat ikerketa eta hezkuntza proiektutan parte hartu du (bertoko ikerketa proiektuetan, nazionaletan eta europarretan) eta bost unibertsitatetan egin ditu ikerketari lotutako egonaldiak (besteak beste, Australiako Queensland Unibertsitatean eta Saudi Arabiako KAUST Unibertsitatean). 2012tik Udako Euskal Unibertsitateko (UEU) Matematika saileko sailburua da. Euskadi Irratiko Norteko Ferrokarrila zientzia eta teknikari buruzko programako kolaboratzailea ere bada eta Mathematical Modeling, Simulation and Industrial Applications (M2SI) ikerketa taldeko kidea. da.

Zer medio erabili zituen Rosettak bere helburura iristeko? Zelan heldu da ExoMars zientzia egiteko behar duen orbitara? Non dago eta nola orientatzen da Gaia teleskopio espaziala? Zer bide hartuko du BepiColombo espaziontziak Merkuriora iritsi ahal izateko?

Satelite eta zundek hainbat medio dituzte euren kokapen eta orientazioa zein den jakiteko bai eta euren traiektoria moldatu eta aldez aurretik finkaturiko helburura iritsi ahal izateko. Zenbaitetan euren burua aski dute informazio hori lortzeko, beste zenbaitetan berriz lurretik ingeniariek beharrezko informazioa bidaltzen diete. Gauzak ongi badoaz zunden zeregina (nora bideratu sentsoreak, zer nolako maniobrak egin...) lurrean planifikatu eta antolatzen da. Zer gertatzen da ordea gauzak espero bezela suertatzen ez direnean? Zelan bizirauten dute espaziontziek lurrarekin kontakturik ez dutenean?

Hori guztia argitzen saiatuko da hitzaldia horretarako Europar Agentzia Espazialak lurretik kanpo bidali dituen eta bidaliko dituen zundak adibide gixa erabiliz.

Biografia

Tolosan jaioa 1985ean, bertako Laskorain Ikastolan egin zituen LH, DBH eta Batxillergoa. 2003tik 2010era Ingeniaritza Aeronautikoko ikasketak egin zituen Madrilgo ETSIA UPM-n. Dinamika Aerospazialean Masterra atera zuen EBko Cranfield Universityn 2011n. 2012an bekaduna izan zen Beasaingo Indar Electric-eko I+D departamenduan. Analista matematikoa ere izan da ESAren kontrol zentruan (ESOC) (GMV Insyen AG/Darmstadt, Alemania).

2012tik gaur egunera arte, Dinamika Espazial (Flight Dynamics) departamenduaren baitan lurraz haratagoko misioen sailean dabil lanean: Rosetta, Lisa Pathfinder, Gaia, ExoMars 2016 eta BepiColombo misioentzako nabigazioa, maniobra eta orientazioa zehazteko aginduak prestatzen dabil eta agindu horiek sortzeko behar den softwarea garatzen.

¿Qué es la Inteligencia Artificial (IA)? Últimamente oímos hablar de la Inteligencia Artificial en diferentes medios de comunicación: series de artículos en los periódicos, programas dedicados a ella en la televisión, declaraciones de prestigiosos investigadores como Stephen Hawkins, etc. Definitivamente la IA está de moda.

Pero ¿qué hay detrás de este boom mediático? En esta charla trataremos de explicar cuál es la verdadera esencia de la IA. Veremos aspectos ingenieriles de la IA que han desembocado en aplicaciones impactantes que condicionan o condicionarán de forma importante nuestro día a día. Tambián abordaremos cuestiones filosóficas y fundamentales del desarrollo de máquinas inteligentes capaces de sustituir y mejorar algunas actividades de los humanos en diferentes aspectos.

Finalmente concluiremos analizando tanto los riesgos como los beneficios que nos ofrece la IA.

Biografia

Matematikan lizentziatu zen 1991ean eta hurrengo urtean Informatikan, biak EHUn. 1998. urtean doktoregoa bukatu eta ondoren irakasle titular lanpostua lortu zuen 1999an, eta katedraduna 2008an EHUko Konputazio Zientziak eta Adimen Artifiziala sailan, nun 2004. urtetik aurrera Intelligent System Group zuzentzen duen. Horrezgain, Basque Center for Applied Mathematics (BCAM)-eko ikertzailea ere bada.

Urte hauetan zehar egin dituen ikerketa lanak adimen artifizialaren eremuan finkatu dira, eta bereziki adar bitan: optimizazio konbinatorioan eta datuen analisian. Kasu bietan, ekarpen metodologikoez gain, mundo errealeko problemei erantzuna ematen ahalegindu da.

17 doktorego tesi zuzendu ditu, 100 artikulu argitaratu ditu zientzia aldizkari ospetsuenetan, liburu bi idatzi ditu eta editore atxikia da adimen artifizialaren eremuko aldizkari garrantzitsuenetan. Bere lanek 8900 aipamen baino gehiago jaso dute.

Antzinarotik gizakia kantuan aritu izan ohi da, kantua gizakiaren izaeraren oinarrietako bat delako; hain zuzen ere, folklorearen, kulturaren, herri baten identitatearen oinarri... izanik, herriak abesteko grina izan du betidanik. Mendeak pasa ahala gizadia kantua ulertzen eta garatzen ahalegindu da hainbat musika genero desberdin sortuaz.

Gure kasuan, hitzaldi honen bidez gure gorputzaren gaitasun guztiak ustiatzen saiatzen den kantu lirikoaren ahotz-teknika ulertzen ahaleginduko gara. Horretarako gure ahoskuntza eta arnasketa aparatuak eta erresonatzaileak ezagutu eta aztertuko ditugu gure gorputzaren anatomia hobeto ezagutzeko eta gure gorputzarekin egin dezakegunaren kontzientzia geureganatzeko. Horrez gain, soinuaren eta lekuen akustikaren ezaugarriak ere ezagutu beharko ditugu kantuan eragina duten faktoreak baitira eta horrela abeslari liriko batek mikrofonorik gabe abestea nola lortzen duen ulertuko dugu, besteak beste.

Biografia

Ondarroan jaioa, txikitatik hasi zen musika eta zeharkako txirula ikasten Unanue musika eskolan. 17 urte zituela, Jose Ramon Arteta ezagutu eta kantu lirikoa ikasten hasi zen. 2009an Itzulpengintza eta interpretazioan lizentziatu zen EHUn euskara, ingelesa, frantsesa, italiera eta oinarrizko errusiera hizkuntzekin. Urte berean Irakaskuntzarako Gaitasun Agiriaren Masterra ere gauzatu zuen. Ordutik, hizkuntzetako irakasle gisa aritu da. Horrez gain, 2016an Kantuan titulatu zen Bilboko Juan Crisostomo Arriaga Kontserbatorioan Olatz Saitua eta Itziar Barredo irakasleekin. Bitartean kantu lehiaketa batzuetara aurkeztu zen, Euskadiko Musikari Gazteen V. Lehiaketan saritua izanik. Hainbat kantu masterretan ere parte hartu du kantu-munduko pertsonai garrantzitsuekin, besteak beste, Ana Luisa Chova, Jaume Aragall, Isabel Rey, Maria Bayo, Carlos Álvarez, Isabel Monar, Anatoli Goussev, Alejandro Zabala, Rubén Fernandez Aguirre, Husan Park, Ian Burnside.... Gaur egun, Bilboko Operako Koruko (COB-BOK) kidea da eta Miren Urbieta Vega sopranoarekin jarraitzen du teknika lantzen.

Grafenoa 2004an isolatu zen lehenengo aldiz eta ordutik sekulako interesa sortu du zientzialari askoren artean. Hain zuzen ere, grafenoaren propietate bereziek (higikortasun elektroniko altua, malgutasuna, eroankortasuna termiko altua, gardentasuna, etb.) egiten dute material hau hain interesgarri. Arlo ezberdinetan aplikazioak edukiko dituela aurreikusten da, esaterako: elektronikan (gailu elektronikoetan, argiztapeneko teknologian, ukimen pantailetan), energian (baterietan, super kondentsadoreetan, eguzkiko zeluletan), sentsoreetan, estalduretan eta konpositeetan. Hitzaldi honetan, grafenoa gerturatzen saiatuko naiz bere istorioa azalduz eta etorkizunean izan ditzakeen aplikazioak erakutsiz.

Biografia

Doktoradutza 2002an Strathclydeko Unibertsitatean (Glasgow, Bretainia Haundia) lortu zuen polimeroen kimikan, medikuntzan aplikazioa edukiko duten materialetan. Ondoren, doktoradutza ondorengo bi bekatan lan egin zuen bi europar proiektutan, inpresio molekulardun polimeroetan. 2004ko hasieran, Ferring Pharmaceuticals-en (lehenago Controlled Therapeutics) hasi zen lanean zientzialari senior moduan eta farmakoen kudeaketarako sistema kontrolatuak garatzen lan egin zuen, polimero biodegradagarri eta bioegonkorretan osatutako sistemetan. 2010ean, Grapheneako zuzendari zientifikoa bihurtu zen eta grafenoarekin erlazionatuta ikerketa kudeatzen du bertan.

¿Por qué el universo está hecho de materia (y no de antimateria)? ¿Por qué la mayor parte de la materia que gravita es invisible? ¿Quién encargó la caprichosa tabla periódica de las partículas elementales llamado Modelo Estándar? Estas son algunas de las preguntas que se afanan por resolver los miles de físicos e ingenieros que trabajan en el CERN. Este laboratorio lidera la investigación fundamental en física de partículas y es un ejemplo sorprendente de cooperación internacional, que demuestra que la ciencia y el conocimiento no tienen más frontera que los límites del ingenio humano.

Biografia

Gijonen jaioa, Pilar Hernández Gamazo Fisikan lizentziatu zen Madrilgo Unibertsitate Autonomoan 1990. urtean, eta bertan eskuratu zuen bere doktoretza 1993an. Harvard Society of Fellows elkarteko Junior Fellow kide izan zen 1993tik 1996ra, eta ondoren Genevako CERN laborategi ezagunean teoriako dibisioan aritu zen lanean,Fellow bezala hasieran eta gero bertako Staff bezala. 2008 urtez geroztik Universitat de Valénciako fisika teorikako katedraduna da, eta egun Instituto de Física Corpuscularrean, Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC) eta Universitat de Valènciaren (UV) zentro mistoan garatzen du bere ikerketa lana.

Partikulen oinarrizko fisikan aditua, aitzindaria izan da kromo-dinamika kuantikoan dagoen simetria kiralaren haustura aztertzeko metodo berriak erabiltzen. Bere lanik nabarmenetako bat etorkizunean neutrino eta antineutrinoen oszilazioen asimetria neurtzeko proposamena izan da.

Bestalde, gaur egun, CERN Theory Neutrino Platformeko aktibitateak ere koordinatzen ditu Pilar Hernándezek, eta hainbat proiektu europarreko ikerketak ikuskatzen ditu ( www.elusives.eu).

La demencia en general y la enfermedad de Alzheimer en particular es la mayor amenaza para la salud de las personas, la cohesión de las familias y la sostenibilidad de los estados de bienestar. En Euskadi el número de enfermos, ronda ahora los 40.000 y se acercará a los 80.000 en 2040. Es fácil sopesar la envergadura de esta amenaza si se tiene en cuenta que la duración media de la enfermedad es de 8 a 10 años y el coste medio anual por paciente es de 24.200€.

Es cierto que no hay, hoy por hoy, un tratamiento que cure la enfermedad y que en los últimos años hemos asistido al fracaso de muchos ensayos clínicos con nuevas terapias. Pero no es menos cierto que no podemos permitirnos el lujo de esperar a que algún tratamiento 'curativo' se descubra y esté disponible antes de tomar medidas que ya pueden ponerse en marcha y que pueden conseguir mejorar significativamente la atención a las personas con demencia, optimizar su calidad de vida y la de sus familiares cuidadores e incluso disminuir el número de futuros enfermos. Un objetivo a conseguir es corregir el retraso que se produce en el diagnóstico, que puede ser hasta de 3 años. El diagnóstico temprano y la prescripción temprana de los tratamientos disponibles farmacológicos y no farmacológicos pueden retrasar algunos hechos de la enfermedad (prevención terciaria). Se puede incluso lograr el diagnóstico en fases muy leves y tomar medidas que podrían retrasar la aparición de la pérdida de autonomía y la dependencia (prevención secundaria). Además, la investigación avanza en el conocimiento de las fases pre-clínicas de la enfermedad, antes de los primeros síntomas, y el ensayo de fármacos en estas fases. Por último, el conocimiento de los factores de riesgo y los factores protectores permite ya poner en marcha estudios y estrategias dirigidos a demostrar que el control de estos factores puede ser eficaz en la prevención primaria de la demencia.

Biografia

Pablo Martinez-Lage Iruñan jaio zen. Medikuntza lizentziatura Nafarroako Unibertsitatean lortu zuen 1988an eta neurologia espezialitatea bukatu zuen bertan 1992an. Doktore titulua 1994an lortu ondoren beka batekin joan zen Canadako Western Ontario Universityko Zientzia Neurologiko Departamentura Dementzia eta Gaixotasun Zerebrobaskular programa batean parte hartzeko Vladimir Hachinski irakaslearen zuzendaritzapean. Egonaldi honetan ere Andrew Kertesz irakaslearekin egin zuen lan bere Portaera Neurologiko Departamentuan eta David Muñoz irakaslearekin Neuropatologian.

1997an ikertzaile kliniko gisa lana egin zuen Iruñeako Virgen del Camino Ospitaleko Neurologia adarrean. 1999tik 2001era Iruñeako Landazabal Zentro Geriatrikoko Eguneko Gunea eta Psikogeriatriko adarra zuzendu zituen. 2001ean, Nafarroako Unibertsitateko Neurologia eta Neurozirugia Ataleko Oroimen Anabasen Unitatera batu zen. 2007ko irailean izendatu zuten Bartzelonako ACE (Alzheimer Centre Educational, Institut Catalá de Neurociences Aplicades) Fundazioko ikerketa zuzendaria, non lanean egon da 2010eko martxoa arte. 2010eko martxotik aurrera Donostiako CITA-Alzheimer Fundazioko Ikerketa eta Terapia Aitzindarien Zentroko Neurologia esparruaren zuzendaria da. Bertan Gipuzkoa Alzheimer Proiektuko (GAP) ikertzaile nagusia da.

El Sistema Solar es el rincón más cercano dentro del vasto Universo: Nuestro pequeño barrio dentro de la Vía Láctea, perdida entre miles de millones de otras galaxias. Pero a pesar de ello en muchos aspectos es un gran desconocido debido a dos circunstancias:

• Por un lado, aprendimos muchas cosas sobre él en la escuela de manera errónea. Incluso algunas de ellas casi podrían calificarse como auténticos bulos, debido a su falsedad y su enorme difusión.
• Por otra parte, se producen algunas circunstancias tremendamente curiosas en los planetas, satélites y asteroides de nuestra vecindad cósmica que no suelen aparecer en los libros de texto y seguramente solo serán de dominio público cuando, en un futuro lejano, se organicen viajes turísticos interplanetarios y se anuncien como reclamos publicitarios.

Desde Beikozini haremos UN VIAJE IMAGINARIO en busca de estos sorprendentes lugares y previamente, como en todo viaje organizado, deberemos conocer algo sobre el destino y el itinerario.

Biografia

Esteban Esteban matekatiketan lizentziaduna da eta irakasgai hori irakatsi zuen Sestaoko Batxilergo Institutuan 25 urtean. Aldi berean astronomia arloan, bai kurrikulum barruan zein kanpoan, etengabeko lan pedagogikoa egin zuen.

Bizkaiko Astronomia Elkarteko kidea da eta egun Durangoko Astrogelako arduraduna da; bertan, orain dela 10 urtetik, zientzia honen irakaskuntzan lan egiten du. Asociación para la Enseñanza de la Astronomia (ApEA) elkartearen lehendakariordea da.

Tramankulu didaktiko ugari, maketak eta modulu interaktiboak, diseinatu eta sortu ditu. Horiekin sari asko irabazi ditu Espainian zein Europako lehiaketetan; tartean Ciencia en Acción hastapenetan zenbait lehenengoko sari.

Hitzaldi eta irakaslegoaren etengabeko formazio ikastaro ugari eman ditu; zenbait liburu eta artikulu asko argitaratu ditu. Astronomia eta bere didaktika zabaltzeko ohiko kolaboratzaile da zenbait hedabideetan. Gaur egun Desde el tercer planeta (www.tercerplaneta.net) bloga mantentzen du.

Genetikaren alorrean egiten ari diren aurkikuntzak aspaldi luzean zientzian gertatu den iraultzarik garrantzizkoenetako bat bultzatzen ari dira. Nire hitzaldian zenbait aurkikuntza ikusgarriren errepasoa egingo dut, eta aipatuko ditut beraien aplikazio posible ba- tzuk eremu klinikoan, auzitegi-analisietan, nekazaritzan eta abeltzaintzan, edota desagerturiko espezieen berpizte lanetan, hala nola dinosauroen berreskurapenean.

Biografia

Ana Mari Zubiaga Elordieta gernikarra da eta Euskal Herriko Unibertsitatean Biologia ikasi zuen. 1996an Doktore titulua lortu zuen bertan

Ondoren, minbiziaren garapenean parte hartzen duten geneen erregulazioa ikertu zuen Tufts (1986-89) eta Harvard (1990-94) Unibertsitateetan. Lan horien emaitzak inpaktu handiko aldizkari zientifikotan argitaratu zituen.

1995ean EHUra bueltatu eta gaur egun Genetika Departamentuaren Katedraduna da. Giza Genetika irakasgaiaren ardura du Biokimika eta Biologia Molekularraren Graduan. "Avances en Genética Molecular" Doktoretza Programa jarri zuen martxan 2005-06 ikasturtean eta "Biología Molecular y Biomedicina" unibertsitate arteko masterra koordinatu ere bai 2008-2014 tartean.

Bere ikerketa eremua Minbiziaren Biologia da. Talde anitzeko kide izandakoa EHUan, hala nola Ikerketa Komisiokoa (2006-09), Animalien Ongizaterako Etika Batzordekoa (2009-14) eta Graduondoko Batzordekoa (2013-14). Adierazpen Genikoaren Unitateko aholkulari da 2003tik.

17 doktorego tesi eta 27 baino gehiago lan Master Bukaerako ikerketa zuzendu ditu. Halaber, ikerlari bisitaria izan zen California-San Diego Unibertsitatean 2014-15 ikasturtean. Zientzia ikerketa eta dibulgaziorako nazioarteko mintegietan hizlari jardun du eta zientzia aldizkarietan ohiko ikuskatzaile da.

Hartz arrea da haragijalerik urriena iberiar faunan eta galtzeko bidean den espezietzat katalogatuta dago. Kantabriar Mendikateko hartz-populazioa mehatxatuenetakoa da espeziearen munduko banaketa eremuan.

Kantabriar Mendikatean ondoen zainduta dauden mendietan bizi dira gaur egun hartzak, hortxe aurkitzen baitituzte baldintzarik egokienak bizirik irauteko, gizakiaren eta hartzaren arteko bizikidetasun eredugarriari esker.

Kantabriar hartz arrea galtzeko zorian egon zen, baina iraunarazteko egin izan diren ahaleginei esker, gaur egun argia da bizi duen suspertze prozesua. Une honetan, populazioa bi azpipopulaziotan banatuta dago, ekialdekoa eta mendebaldekoa, hurrenez hurren 40 eta 190 bururekin.

Hitzaldi honetan, animalia deigarri honen biologia eta ekologiari buruzko hainbat alderdi (bizitzeko eremua, elikadura, ugalketa, hibernazioa...) ezagutuko ditugu, hogeita hamar urte inguruz, era askotako ikerketa-teknikak erabiliz, espezie honi egin izan zaion jarraipenaz baliaturik. Gaur egun hartzentzat mehatxu larrienak zeintzuk diren ere (tranpak, endogamia, bizilekuaren suntsipena,...) ezagutuko ditugu eta hartz arrea iraunarazteari begira aurrez aurre ditugun erronka nagusiak.

Biografia

Fernando Garitagoitia Pradera (Mallabia, 1966) EHUn Biologia zientzietan lizentziatu zen eta gaur egun Arabako Murgia BHIko irakaslea da, “Baso eta Ingurugiroko kudeaketa” zikloan.

1993 urtetik hartz arrearen 2000 baino gehiago aztarna (hatzmarkak, gorotz, ileak, hartz zulo...) aurkitu eta erregistratu ditu Kantauriar Mendietan egindako ibilbideetan.

Fundación Oso Pardo elkartearekin 1992tik gaur arte lankidetzan aritu da hartz arreari buruzko ikerketa eta iraute lanetan.

Hartzarekin lotutako zenbait zientzia artikulu idatzi ditu Sociedad Española para la Conservación y Estudio de los Mamíferos elkarteak argitaratzen duen Galemys aldizkarian.

Hainbat hitzaldi eman ditu eta irrati eta telebista entrebista eta erreportajetan parte hartu ditu.

¿Serías capaz de citar los nombres de nueve científicas? Probablemente, no... ¿Será porque no ha habido mujeres dedicadas a la ciencia? Sí, claro que las ha habido, pero sus aportes han sido en muchas ocasiones invisibilizados o adjudicados a colegas varones. Pero eso es cosa del pasado... ahora ya no persisten estos problemas ¿verdad? Sí y no. Claro que la situación ha mejorado mucho pero, lamentablemente, los estereotipos en ciencia siguen perjudicando a las mujeres. En esta conferencia conoceremos a algunas de las pioneras de la ciencia, sus luchas y sus aportes. Es importante conocer y reconocer el trabajo de éstas y también mostrar los logros de las científicas de hoy en día: los referentes y modelos femeninos son importantes tanto para chicas como para chicos.

Biografia

1985eko azarotik EHUko irakaslea da. Foliazio Geometriko Teorian eta Geometria ez konmutatiboan aditua da. Frantziako Lyongo Claude Bernard Unibertsitatean doktore titulua lortu zuen eta hiru doktoretza tesi zuzendu ditu.

Zientzia dibulgazioa bere lanaren ardatzetako bat izanik, zientziaren ezagutza zabaltzeko asmoz hainbat kultur etxe eta ikastetxek antolatutako jardueretara gonbidatu dute hizlari gisa. Halaber, hainbat blogetan idazten du, hala nola ZTFNews.org-en (Zientzia eta Teknologia Fakultatea, EHU) eta Zientzia Kaieran (Kultura Zientifikoaren Katedra, EHU). EHUko Kultura Zientifikoaren Katedraren Mujeres con ciencia blogaren editore ere bada.

Alacanteko Unibertsitateko igUAldad 2015 Saria jaso zuen, “gizon eta emakumeen berdintasunaren alde egindako lanagatik eta, bereziki, emakume zientzialariek Akademiari ez ezik, garapen sozialari egindakoekarpenak ere ikusgarri egiteagatik”.

2015eko urrian, Espainiako Erret Elkarte Matematikoak ohorezko Domina bat eman zion sariketaren lehen edizioan. Epaimahaiak Marta Machoren engainamendua goraipatu zuen; ez bakarrik matematikaren dibulgazioan, baita ere maila desberdineko matematika irakasleen artean zubiak eraikitzean eta gizonen eta emakumeen berdintasuna aldarrikatzean.

Hauek dira 2016an Emakunde sariak bere ibilbide zientifikoari aitortu zizkion merituak: “batetik, ezagutza zientifikoa nahiz matematikoa emakumeengana zabaltzea eta hurbiltzea; bestetik, giza-progresoari zein Akademiari zientzia-emakumeek egindako ekarpenak erakustea eta aldarrikatzea”.

Arraunean betidanik erabili izan dira sentsazioak etaintuizioa errendimendua hobetzen saiatzeko baina gaur egun, zientzia eta teknologiaren eskutik aurrera-pauso nabarmenak eman ditzakegu aurretik ezagututakoak atzean utzi gabe. Zenbat aldiz gertatzen da bi pertsonek arraunketa berdin bati begiratu ondoren bi ikuspegi guztiz desberdin izatea eta bakoitzak bere kontzeptua defendatzea? Zientziak objektibitateruntz hurbiltzen gaitu eta neurketak ezin dira ukatu. Itsas ingeniaritza, fisika eta biomekanikaren bitartezarrauneko dinamikan murgildu gaitezke milaka parametro desberdin aztertuz eta metodologiateoriko eta esperimentaleksentsazioak datuekin lotzeko aukera ematen digute.

Biografia

Orion jaioa 1984an, itsas arkitektura eta ingeniaritzan graduatua da Southamptongo Unibertsitatean (Inglaterra).

• Balenziaga Untziolan ingeniari lanean aritu da 4 urtez
• Branka Composites enpresaren sortzaile eta zuzendaria
• Itsas ingeniaritzarekin lotutako hainbat proiektu burutu ditu
• Itsas untzien optimizazioan ikerlaria
• Material konposatuen ikerkuntzan dihardu
• Branka traineru diseinu berritzailearen sortzailea
• 2000 eta 2002 urteetan estatu mailako txapelduna arraunean

Un primer objetivo de esta charla es la de rebajar la creciente ansiedad social existente y que parece indicar que todo lo que comemos, bebemos y respiramos nos envenena. Es lo que se denomina Quimiofobia, una reacción visceral del ser humano ante el potencial peligro que la ingesta de determinadas sustancias puede suponer para él.

Una de las razones por las que hoy en día todo parece estar contaminado de sustancias peligrosas es el disponer de técnicas analíticas capaces de detectar las sustancias en concentraciones muy pequeñas, algo que comenzó en los años 60. En la charla, algunos ejemplos contribuirán a dar una idea sencilla del nivel de esas concentraciones.

Para rebajar la ansiedad quimiofóbica es también importante entender qué son y cómo establecen las diferentes agencias de Salud o Medio Ambiente (EPA, FDA, EFSA, etc.) los niveles seguros de ingesta de las diferentes sustancias, tanto naturales como sintéticas.

En la charla, y a este respecto, se pondrán ejemplos de diferentes aditivos alimentarios, regulados en Europa por los números E-. Al hilo de las concentraciones extremadamente bajas, la charla terminará con las que se usan en los preparados homeopáticos con algunos ejemplos concretos de los preparados homeopáticos más populares.

Biografia

Juan J. (Yanko) Iruin Sanz Donostian jaio zen 1952an. Kimika lizentziatura Zaragozako Unibertsitatean lortu zuen 1974an eta doktoregoa 1979an EHUn. 1991tik 2016ra arte (irailean jubilatu da) Kimika Fisika katedraduna izan da EHUko Gipuzkoako kanpusean. 19 doktorego tesi zuzendu ditu, eta 2 liburu eta 132 artikulu argitaratu Science Citation Index nazioarteko aldizkarietan, guztiak Polimeroen Zientzia eta Aplikazioei buruzkoak. American Chemical Society (ACS) eta Real Sociedad Española de Química (RSEQ) elkarteetako bazkide da; Instituto de Materiales Poliméricos (POLYMAT) elkartearen sortzaileetako bat eta zuzendariordea (1999-2013); RSEQko Polimeroetan Espezialista taldeko Presidentea (1992-1996); EHUko Ikerkuntza Komisioko partaide (1999-2002) eta INASMET-eko (gaur egun TECNALIA) Patronatoaren partaide (2006-2011).

Azken 15 urteetan zientzia dibulgatzaile lez lan ugari egin du. Unibertsitate, Erakunde, Udako Kurtso eta abarretan hitzaldiak emateaz gain El blog del búho argitaratzen du 2006tik, hilean 15 bat mila bisita dituen kimikaren dibulgaziorako orria. Naukas, Espainiako zientzia dibulgaziorako sare birtual garrantzitsuenean ere kolaboratzen du.

Aspaldi batean, espeleologiasarritan agertzen da me- dioetan, paleolitoko aztarnategien aurkikuntzak direla medio, eta beste batzuetan zoritxarrez, istripuengatik. Baina gizartearen gehiengoak ordea ez daki jarduera es- peleologikoakzertan datzan. Hitzaldi honetan, ohiko galderetatik deretatik haratago joango gara, eta uraren higaduraren ondorioz, lurazpian sortu den eta esploratu barik dagoen unibertso honen berri emango dugu.

ADES taldeak gaur egun Lea-Artibain esploratzen ari den kobazulo sistema interesgarrienetako batetik hasiko gara: Galarregi-Urgitxi sistema hidrologikoa. Jarraian, euskal espeleologiaren historiak Torca del Carlista ospetsura era- mango gaitu: planetako gelarik ikusgarrienetako bat. Etaaz- kenik, Euskal Espeleo Elkargoa, Ilaminako Ateak leza mitikoan (Pirineoetan) egiten ari den puntako lanak azalduko ditugu. Batik bat, -1400m sakontzen duen leza honen azken 3D topografia erakutsiko dugu estreinako jendaurrean.

Biografia

Ondarroan jaioa, 2008an Ingenieritza Informatikoan titulatu zen EHUn eta 2014an dokto- rego tesia irakurri zuen bertan. Ordutik, Lengoaia eta Sistema Informatikoen saileko irakaslea da Bilboko Ingenieritza Eskolan. Ikerkuntzari dagokionez, 15 artikulutik gora publikatu ditu konputazio ebolutiboko aldizkari eta kon- gresu ospetsuenetan.

Halandabe, bere ikerketazaletasuna ez da mugatzen mundu akademikora: 2010ean Gernikako ADES Espeleologia Elkartean sartu zen, eta ordundik, espeleologian dabil buru belarri. Batez ere, Lea-Artibai eta Busturialdeko koba eta lezeen esplorazio eta katalogazioan egin du lan. Beste espeleologiataldeekin izan dituen elkarlanek Euskal Herriko alderdi guztietara eraman dute lur azpiko sistemak esploratzera. Besteak beste, 2015 eta 2016an Euskal Espeleologoen Elkargoak Pirinioetan antolaturiko espedizioan ere hartu du parte.

2015ean Zientziaren Giltzak Elkarteko bazkide egin zen.

Lurra berotzen ari dela ez du jada ia inork zalantzan jartzen. Industria-aroa hasi zenetik gaur egun arte asko eta oso azkarari da planetaren batez besteko tenperatura igotzen. Nazioarteko aditu taldearen arabera (IPCC lantaldea) azken ikerketek argi uzten dute gizakion jarduerak eragin zuzena duela joera horretan, batez ere berotegi efektuko gasen isuriketa dela eta.

Klima aldaketa zer den etazerk eragiten duen azalduko dugu, hala nola harekin lotura duten ala eduki dezaketen termino eta fenomenoak aztertuko ditugu (berotegi efektua, El Niño-La Niña fenomenoak, besteak beste). Planetaren berotzeak ekarri dituen eta ekar ditzakeen ondorioakaipatuko ditugu etagaur egun klimaaldaketaren inguruan egiten diren aurreikuspenekzer dioten aztertuko dugu. Iragarpen horien arabera garaiz gabiltza klima alda- keta geldi arazteko? Parisen, azken Klimaren Goi-bileran, hartu berri diren neurriak nahikoak al dira?

Biografia

Bilbon jaio nintzen 1971n. Fisikan lizentziatu nintzen, Me- teorologiako espezialitatean. Lehen urteak Leioako kanpu- sean egin nituen eta azken biak Bartzelonako UB Unibertsitatean. Ondoren, ingurugiroaren prebentzio etaingeniaritza masterra egin nuen Catalunyako UPC Unibertsitatean.

Euskalmeten eman ditut azken 15 urteak, iragarpen eta zaintza lanak egiten, hedabideetan (irratian, telebistan eta prentsa idatzian) eta sare sozialetan informazioazabaltzen, dibulgazioa eta formakuntza lanak egiten eta meteorologiaren eta klimatologiaren euskal terminologiaren sortze eta berritze lanetan parte hartu dut.

Egun, ETBko Eguraldia saioa zuzentzen dut eta tarteka aurkeztea ere tokatzen zait.

Dislexia jatorri neurologikoa duen ikasteko zailtasun espezifikoa da, irakurmenaren zehaztasun eta arintasunean eragin zuzena duena. Inzidentzia uste baino altuagoa da (%7tik %10era). Ume dislexikoek arazo handia dute idatzizko hizkiak barneratzeko eta hitzak automatikoki antzemateko, inteligentzia maila egokia eta eskolaketa normala izan arren. Horregatik irakurtzen hasten direnean, zailtasun handiak dituzte dekodifikazioa (hizkia eta soinuaren arteko lotura egin) eta deletreoa bezalako gaitasunak lortzeko. Eta laguntza handiarekin dekodifikatzea lortzen dutenean, irakurtzen dutena ulertzen dute.

Dislexiak lotura zuzena du hizkuntzaren garapenean, eta erlazio hau ulertzeak asko lagun dezake, irakurmena lantzen hasi aurretik, esanguratsu izan daitezken hainbat zeinu aztertu eta detektatzeko.

Hitzaldi honek dislexiaren berezitasunak eta jatorria azaltzea du helburu, eta horretarako zailtasun honi buruzko lan eta ebidentzia zientifiko berriak aztertuko ditugu. Ariketak eta alarma seinale bereizgarrienak aipatuko dira eta hauen oinarri neurologikoa, gaitasun fonologikoen garrantzia azpimarratuz.

Bestalde, dislexia haur eta lehen hezkuntzan goiz detektatzeko irizpideak azalduko dira. Informazio hau oso lagungarria izan daiteke haurraren garapen kognitiboan eta ikaskuntza zailtasunetan interesa duten irakasle, ikertzaile, osasun arloko profesionalak eta batez ere, gurasoentzat.

Biografia

Joana Atxa EHUko Oinarrizko Psikologia Prozesuak eta hauen garapena Saileko irakaslea da, eta Garapen kognitiboaren ikasgaiaren koordinatzailea Psikologia fakultatean. Lizentziatura Deustuko Unibertsitatean egin ondoren, doktoretza 2009an lortu zuen Valentziako Unibertsitatean, Antzekotasun ortografikoa eta hizkien kodeaketa prozesuen azterketa esperimentala irakurketan lanarekin (2010ean argitaratua).

Massachusetts Amherst Unibertsitatean eta Donostiako Basque Centre on Cognition Brain and Language zentroan ikertzailea izan da. Gaur egun, hizkuntza eta irakurketaren garapenaren prozesu kognitiboak ikertzen ditu, eta Haurren garapen kognitiboa, Neurozientzia eta Ikaskuntza zailtasunak ikasgaien irakaslea da.

Ikerketa lanak:

• Garapen kognitiboa eta hizkuntzaren jabetze-prozesua ume elebakar eta elebidunetan.
• Irakurmenaren garapenaren oinarri diren prozesu kognitiboak.
• Jokabide eta begi mugimenduen azterlana.

La búsqueda de la verdad en la investigación judicial es un ejercicio de aproximación, casi siempre incompleto. En los conflictos humanos obtener la verdad es muy difícil ya que quedan márgenes de incertidumbre. En cualquier caso la clave de la investigación radica en la formalidad con la que se obtienen las pruebas, diferenciando los indicios, las evidencias y las pruebas, estas últimas cuando son validadas por las autoridades. Y para ello se necesita formación, técnicos y especialistas en todas las disciplinas del conocimiento.

Biografia

Lege eta Auzitegi Medikuntzako irakasle titularra da EHUn. Aranzadi Zientzia Elkarteko lehendakaria da eta 36ko Gerrako desagertuak eta hobi komunak aztertzen dituen lantaldeko buru.

Beasainen jaio zen eta 1983-84 ikasturtetik EHUn dihardu irakasle. 1991n Medikuntza doktoregoa lortu zuen bertan. Horrez gain, Kriminologiako Euskal Institutuko kidea eta irakaslea ere bada, eta hainbat kargu bete izan ditu bertan.

Ikerketa proiektuak, masterrak eta doktorego tesi ugari zuzendu ditu. Horietako batzuk memoria historikoari lotuak; beste batzuk ospe handia eman diote komunikabideetan, hala nola, Salvador Allenderen hilketa/heriotza, Breton kasua edo 'Cervantes a la luz' delakoa.

Hainbat sari jaso ditu, tartean Gipuzkoako Foru Aldundiak (2006) eta Eusko Jaurlaritzak (2007) bere taldeari emandako Giza Eskubideen sariak.

Hitzaldiaren podcasta

Presentamos el descubrimiento del conjunto de arte parietal paleolítico localizado en la cueva de Atxurra (Berriatua). El yacimiento, conocido y excavado por J.M. Barandiaran hace 80 años es objeto de un nuevo estudio desde 2014, dirigido por D. Garate. En septiembre de 2015 el marco de dicho proyecto, y fruto de la colaboración con el grupo ADES de espeleología para la prospección de cavidades, se localizan 14 paneles decorados en el interior de la cavidad con un mínimo de 70 figuras animales pintadas y/o grabadas.

En la última década se han localizado nuevas cavidades decoradas en el País Vasco, pero ninguna de ellas similares a la de Atxurra en el número de figuras representadas, comparable con los grandes santuarios de Altxerri y Ekain en Gipuzkoa y Erberua en Nafarroa Beherea. De esta manera, se convierte en el principal conjunto de arte parietal paleolítico del Territorio Histórico de Bizkaia.

Biografia

Bilbon jaioa, Deustuko Unibertsitatean Historian lizentziaduna da eta Cantabriako Unibertsitatean egin zuen doktoretza Historiaurrean.

2008tik gaur arte Bizkaiko Arkeologia Museoko kontserbatzailea da. Toulouse-Le Mirailko Unibertsitateko CREAP Cartailhac-TRA-CES-UMR 5608 zentroan eta Cantabriako Instituto Internacional de Investigaciones Prehistóricas erakundean ikerlari elkartua da.

Bere lanen artean, Kantauri aldeko eta Pirineo mendilerroko kobetako hormetan dagoen arte paleolitikoa aztertu ditu, eta hainbat aurkikuntzetan parte hartu du, tartean Askondo edo Lumentxa.

Eskualde bietan dauden kobetan proiektu ugari zuzentzen ditu, aipagarrienak Atxurra, Aitzbitarte,Izturitze eta Otsozelaia.