Ondarroako Frontoia. Pilota Jokoa, Herriko Plazaren Sorrera
Oier Otxoantezana Berriozabalgoitia
XXI. mendeko atalasetik, Euskal Herriko frontoidun plazei begira, hiri-garapenak sortu dituen mugarriak, hainbat belaunaldik hirigunea sortzeari denboran zehar egindako ekarpena ekarri duen lorpen handia ikusten da. Zentzu horretan, integrazio eta bilakaera kulturalari buruzko lezioa, batez ere nekazaritza- eta abeltzaintza-gizartearen aldaketa soziokulturalaren aurrean, gizarte industrial eta urbanoari begira, hausnarketarako arreta berezia merezi duena. Saroi edo pilotasoroetatik frontoi-plazetaraino izandako bilakaera, pilota-jokoaren espazioak berak hiri-bilbeen morfologia heterogeneoak espazio publikoan kokatzeko bilakaeran izandako bilakaeraren historia besterik ez da. Hiri-garapenaren prozesu horrek, pilota-jokoari dagokionez plazen sorrerak, hainbat proposamen eta emaitza ekarri ditu, eta euskal pilota-jokoaren herriko herri eta hiribilduetako plazen ondare eraikia behin betiko gehitu eta ekarri du.
Ondarroako frontoian ezarrita, Andra Mari elizaren oinetan, aurrez aurre daukagun paretan idatzitako datei begira, 1782, 1866, 1906, pentsa daiteke kareharri harlanduzko horma horiek hainbat aldiz eraiki, berreraiki, eraberritu edota moldatu direla, badutela atzean ibili luzea.
Herriko frontoia bezala ezagutzen den pilotalekua, bere garatze ibilbidean eta kokalekuari dagokionez, gaur egungo Ondarroako herriaren mendeetako garapen eta ibilbidearen elementu nagusi eta testigu garrantzitsua da, hiri zabalpen eta plaza espazioa berrien sorreran.
Zentsu horretan, Ondarroako frontoia, pilotalekuaz haratago, herriko plazen artean eredu bikaina dugu, gure herrietako plazak ezaugarritzen dituzten udaletxe eta eliza eraikinekin batera sortutako kalitatezko eta esanguratsu den espazio publikoaaren osaeran.
Biografia
Oier Otxoantezana Berriozabalgoitia arkitekto ondarrutarra da, Donostiako Arkitekturako Goi Eskola Teknikoaren eskutik, eta Idea, Forma y Arquitectura-ko Graduondokoa eta Historia y Composición Artquitectónica Ikasketa Aurreratuetako Diplomatua. Doktoretza eskuratzeko lanean ari da “PILOTALEKUAK: sorotik plazara.” tesiaren idazketan.
“El juego de pelota en la génesis de las plazas de Euskal Herria.” Artikuluaren idazlea da, P+C. Proyecto y Ciudad: Revista de Temas de Arquitecturan argitaratua 2018. Urtean.
Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) irakasle elkartua da 2007tik.
Gaur egun, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun Saileko Natura Ondare eta Klima Aldaketa Zuzendaritzaren Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren Zerbitzuan Arkitekto lanean dihardu 2022ko maiatzaz geroztik.
Zenbait herrietako Udaletan ere egin du lan, besteak beste, Usurbilgo Udaleko Hirigintza Zerbitzu Teknikoko arkitektoa izan zen 2007ko irailetik 2011ako abuztura arte. Lekeitioko Udalean ere aritu zen udal arkitekto lanetan, 2012tik eta 2015eko abendua bitartean eta baita Ziortza-Bolibarko Udalean 2018ko otsailettik eta Eusko Jaurlaritzan hasi arte.
Aurrez, honako hauetan lan egin du: Cenicacelaya & Saloña SCP aurrena eta ondoren bere kontura LGO, Lera-Garcia Otxoantezana SCP arkitektura Bulegoan lan egin du; bere jarduera profesionalean, sektore publikoko zein pribatuko orotariko proiektuen kudeaketa lantzen du, etxebizitza berriak eta birgaitzeak, gizarte ekipamenduak, lurzoru garapena, erakundeekin proiektuak eta planeamendu garapeneko hainbat proiektu.
Interesa du kultura eta arkitekturaren arteko erlazioetan, hiri-eraberritzeen prozesuak bultzatzen dituzten faktore eta baldintzetan, eta hirigintza antolamenduan ordezkari politikoen erabakiak eta gizartearen bultzadek duten eraginean.